Baarmoeder verwijdering bij goedaardige aandoeningen

Over baarmoeder verwijdering bij goedaardige aandoeningen

Heeft u menstruatieklachten, vleesbomen of een baarmoeder verzakking? Dan kan het nodig zijn om de baarmoeder weg te halen. Dit kan met een buikoperatie, een kijkoperatie of via de vagina. De eierstokken en eileiders blijven meestal zitten. Hieronder leest u over baarmoeder verwijdering bij goedaardige aandoeningen. Halen we de baarmoeder weg omdat u kanker heeft? Dan geven u hierover op een andere manier informatie.

Waarom een baarmoeder verwijdering?

Er zijn verschillende redenen waarom we de baarmoeder moeten weghalen bij een goedaardige aandoening:

• menstruatieklachten
• myomen (vleesbomen)
• endometriose en/of adenomyose
• pijn in de onderbuik
• verzakking

Hieronder vertellen we meer hierover.

Baarmoeder verwijdering bij menstruatieklachten

Heeft u last van hevige, langdurige en onregelmatige menstruatie? Of verliest u bloed tussen de menstruaties door? Dan kan dit een reden zijn om de baarmoeder te weg te halen.

Deze menstruatieklachten kunnen komen door afwijkingen van de baarmoeder zelf. Bijvoorbeeld vleesbomen (myomen) in de baarmoeder. Het kan ook komen door afwijkingen in het slijmvlies van de baarmoeder: bijvoorbeeld baarmoederslijmvlieskanker of poliepen. U kunt verder onregelmatige menstruatie krijgen door de overgang.

Baarmoeder verwijdering is niet altijd nodig als u deze klachten heeft. Er bestaan ook andere behandelingen bij menstruatieklachten. Werken deze behandelingen niet goed genoeg of kunt u deze behandelingen niet krijgen? Of wilt u een oplossing waarbij de klachten niet meer terugkomen? Dan kan het weghalen van de baarmoeder de beste keuze zijn.

Baarmoeder verwijdering bij myomen (vleesbomen)

Myomen heten ook wel vleesbomen. Het zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. U heeft meestal geen last van myomen. Bent u vaak hevig of pijnlijk ongesteld? Zijn de vleesbomen groot? Of heeft u veel myomen? Dan moeten we u soms toch behandelen.

Het weghalen van de baarmoeder is alleen nodig als we de klachten niet kunnen behandelen op een andere manier. Welke behandeling het beste is, hangt af van uw leeftijd. Ook hangt het ervan af hoe groot de vleesbomen zijn en waar ze zitten. Soms kunnen we alleen de vleesbomen weghalen en kan de baarmoeder blijven zitten. U kunt het beste de mogelijkheden bespreken met uw gynaecoloog (vrouwenarts). Meer over de behandeling van myomen leest u op deze webpagina.

Baarmoeder verwijdering bij endometriose en adenomyose

Bij endometriose is er baarmoederslijmvlies buiten de holte van de baarmoeder. Zit baarmoederslijmvlies diep in de wand van de baarmoeder? Dan heet dit adenomyose.

We hoeven endometriose en adenomyose alleen te behandelen als u hier last van heeft. De baarmoeder weghalen gebeurt bovendien alleen als andere behandelingen niet werken.

Besluit u samen met de gynaecoloog om uw baarmoeder weg te halen? Dan kan het verstandig zijn om de eierstokken ook weg te halen. De eierstokken maken hormonen (oestrogenen) aan. Die hormonen kunnen na de operatie endometriose blijven veroorzaken.

Baarmoeder verwijdering bij pijn in de onderbuik

Chronische pijn in de onderbuik komt bijna nooit door gynaecologische problemen. Het weghalen van de baarmoeder is dan vaak niet zinvol. De buikpijn wordt meestal wel minder na de baarmoeder verwijdering, maar komt na een paar maanden vaak weer terug. Dit komt omdat er niets is veranderd aan de problemen die de pijn echt veroorzaken. Bij pijn in de onderbuik is het weghalen van de baarmoeder dan ook maar heel af en toe de beste oplossing.

Baarmoeder verwijdering bij verzakking

Heeft u klachten door verzakking van de blaas, verzakking van de baarmoeder en/of verzakking van de endeldarm? Dan kan dit een reden zijn om de baarmoeder weg te halen.

Soms kijken we eerst of een andere behandeling helpt. Maar als de baarmoeder naar buiten zakt, moeten we deze meestal weghalen. Bij sommige operaties voor verzakkingen is een baarmoeder verwijdering niet nodig.

Welke operaties zijn er voor een baarmoeder verwijdering?

We kunnen de baarmoeder op verschillende manieren weghalen:

• via de vagina
• via de buik met een snee (buikoperatie)
• via de buik met een kijkoperatie

Krijgt u een baarmoeder verwijdering via de vagina of met een kijkoperatie? Dan is er altijd een kleine kans dat de gynaecoloog tijdens de operatie toch moet overstappen op een buikoperatie.

Halen we de baarmoeder weg? Dan halen we meestal ook de baarmoederhals en de baarmoedermond weg. De gynaecoloog zal met u bespreken of we ook de eileiders en/of de eierstokken weg moeten halen.

Hoe gaat baarmoeder verwijdering via de vagina?

Is de baarmoeder niet te groot en komt deze vanzelf al iets naar beneden in de vagina? Dan kiest de gynaecoloog voor baarmoeder verwijdering via de vagina. Bij deze operatie halen we ook de baarmoedermond weg.

Heeft u ook last van verzakking van de blaas en/of de endeldarm? Dan doen we soms tegelijk met de baarmoeder verwijdering een operatie aan de voor- of achterwand van de vagina.

Het voordeel van deze manier van opereren is dat u alleen een (onzichtbaar) litteken boven in de vagina krijgt. Meestal herstelt u weer snel.

Hoe gaat baarmoeder verwijdering via de buik met een snee (buikoperatie)?

Kan weghalen van de baarmoeder via de vagina niet? Of wilt u niet dat we ook de baarmoedermond weghalen? Dan krijgt u een operatie via de buik. We maken iets boven het schaambeen een snee. Deze snee is meestal horizontaal en is ongeveer 10 tot 15 centimeter lang.

Bij een grote baarmoeder moeten we soms een verticale snee maken. Die loopt dan van de navel omlaag naar het schaambeen.

Hoe gaat baarmoeder verwijdering via een kijkoperatie?

Soms is de baarmoeder niet te groot, maar wel te weinig verzakt om weg te halen via de vagina. Dan kunt u een kijkoperatie krijgen. Bij deze techniek maakt de gynaecoloog 2 tot 4 sneetjes in de buik. Via een snee net onder de navel brengen we de kijkbuis (laparoscoop) in de buik. Via de andere sneetjes brengen we instrumenten in de buikholte waarmee we de baarmoeder losmaken.

Aan het einde van de operatie halen we de baarmoeder weg via de vagina of door de kijkbuis. Soms kan de baarmoederhals blijven zitten.

Kunt u zelf de operatie kiezen bij baarmoeder verwijdering?

Bij goedaardige aandoeningen hoeft u de baarmoeder niet meteen weg te halen. Neem dus de tijd om na te denken over de voordelen en nadelen. Bespreek met de gynaecoloog welke andere behandelingen mogelijk zijn.

Kiest u voor een baarmoeder verwijdering? Bespreek dan met de gynaecoloog welke operatie u het beste lijkt. Het is belangrijk dat u hier zelf over nadenkt. Vooral vrouwen die niet of nauwelijks zelf hebben kunnen beslissen over de operatie, krijgen last van emotionele klachten. U bent uiteindelijk degene die beslist of we u opereren of niet. Zeker als u last heeft van een goedaardige aandoening.

Welke operatie krijgt u voor baarmoeder verwijdering?

De gynaecoloog zal u de operatie voorstellen die de minste risico’s geeft en het beste herstel belooft. Daarbij kijkt de gynaecoloog naar de grootte van de baarmoeder, hoe erg de baarmoeder is verzakt in de vagina en de reden van de baarmoeder verwijdering.

Een operatie via de vagina is meestal de eerste keus. Als dat niet kan, doen we het liefst een kijkoperatie. Daarna kiezen we het liefst voor een buikoperatie met een horizontale snee. Een buikoperatie met een verticale snee is de laatste keus. Bij de keuze van de operatie kijken we of we ook de baarmoederhals en/of de eierstokken moeten weghalen.

Wel of niet weghalen van de baarmoederhals?

Bij een baarmoeder verwijdering halen we de baarmoederhals meestal ook weg. Alleen bij een operatie via de buik kunnen we de baarmoederhals laten zitten.

Het wel of niet weghalen van de baarmoederhals heeft kleine voor- en nadelen:

• Voordelen van het weghalen van de baarmoederhals: u kunt geen baarmoederhalskanker meer krijgen en u hoeft dus geen uitstrijkjes meer te laten maken.
• Nadelen van het weghalen van de baarmoederhals: er is een kleine kans op beschadiging van de ureter (de urineleider van de nier die naar de blaas loopt, vlak naast de baarmoederhals).
• Mogelijk voordeel van het laten zitten van de baarmoederhals: de operatie kan misschien iets korter duren.
• Mogelijk nadeel van het laten zitten van de baarmoederhals: er bestaat een kans van ongeveer 1 op de 10 dat u (een beetje) bloed blijft verliezen op het moment waarop u ongesteld zou worden. Dit komt dan omdat er nog baarmoederslijmvlies in de baarmoederhals is achtergebleven.

Voor het vrijen en het plassen lijkt er geen verschil te bestaan of de baarmoederhals wel of niet wordt weggehaald.

Soms blijkt tijdens de operatie dat het verstandiger is om de baarmoedermond toch te laten zitten. Bijvoorbeeld als er een vleesboom in de weg zit of als er verklevingen zijn in de onderkant van de buikholte.

Wel of niet weghalen van de eierstokken?

Bent u nog niet in de overgang? Dan is er geen reden om met de baarmoeder ook de eierstokken weg te halen. U komt namelijk direct in de overgang als we de eierstokken weghalen.

Bent u al in de overgang? Dan verschillen de meningen over het weghalen van de eierstokken. De meeste gynaecologen adviseren dan ook de eierstokken te laten zitten. De eierstokken maken namelijk nog een klein beetje van het hormoon testosteron aan. Door dit hormoon krijgt u meer zin om te vrijen.

Andere gynaecologen adviseren om de eierstokken weg te halen. Daardoor wordt de kans op kanker namelijk minder. Komt eierstokkanker en/of borstkanker meer dan gemiddeld voor in uw familie? Dan kan dit een goed advies zijn. Bespreek dit voor de operatie met de gynaecoloog.

Een enkele keer zien we pas tijdens de operatie dat er afwijkingen zijn aan de eierstokken. Is er maar 1 afwijkende eierstok? Dan haalt de gynaecoloog alleen deze eierstok weg. Bij afwijkingen aan allebei de eierstokken probeert de gynaecoloog zoveel mogelijk van minstens 1 eierstok te behouden. Zo voorkomen we dat u vroeg in de overgang komt.

We kunnen de eierstokken het makkelijkste via de buik weghalen. Gebeurt de baarmoeder verwijdering via de vagina? Dan is het lastig om zo ook de eierstokken weg te halen.

Voor de baarmoeder verwijdering

We nemen u meestal op de dag van de operatie op in het ziekenhuis. Soms nemen we u al 1 dag voor de operatie op in het ziekenhuis.

Wat eten en drinken betreft gelden de volgende regels:

• Op de dag vóór de operatie kunt u gewoon eten en drinken.
• Op de dag van de operatie mag u tot 6 uur vóór de opnametijd nog wat vloeibaars eten.
• Op de dag van de operatie mag u tot 2 uur vóór de opnametijd heldere dranken drinken (water, thee, zwarte koffie). U mag geen melk drinken, ook niet in de thee of koffie.

Nemen we u 1 dag voor de operatie op? Dan bespreken we op de verpleegafdeling met u wat de regels zijn wat betreft eten en drinken.

Vaak krijgt u een slangetje (infuus) in de arm en een slangetje (katheter) in de blaas voor de operatie.

Bespreek voor de operatie duidelijk uw ideeën en wensen met de gynaecoloog.

Na de baarmoeder verwijdering

Na een baarmoederverwijdering krijgt u korte of langere tijd een slangetje (katheter) in de blaas. Vaak doen we ook een tampon in de vagina.

Het hangt van de soort operatie af of u pijn krijgt in de buik en bij het litteken. Uw darmen komen binnen 1 tot 2 dagen langzaam weer op gang. U kunt dan weer normaal poepen.

Na enkele weken kunt u soms een hechting verliezen via de vagina. Hierover hoeft u zich niet ongerust te maken.

Wat zijn complicaties bij een baarmoeder verwijdering?

Complicaties zijn medische problemen die soms gebeuren. Bij elke operatie kunt u last krijgen van complicaties, dus ook bij een baarmoeder verwijdering.

Complicaties die kunnen voorkomen tijdens en kort na een operatie, zijn:

• bloed verliezen tijdens de operatie, waardoor bloedtransfusie (extra bloed krijgen) nodig kan zijn
• trombose (een bloedklont in een ader, waardoor de ader dicht kan komen te zitten)
• een infectie
• een beschadiging aan darmen of urinewegen
• afscheiding: Meestal heeft u enkele dagen tot maximaal een paar weken wat bloederige afscheiding uit de vagina. Hierover hoeft u zich niet ongerust te maken. Laat het wel weten als u daarna pijn of koorts krijgt of veel (helderrood) bloed verliest.
• nabloeding: Na een baarmoeder verwijdering kan in de top van de vagina een nabloeding ontstaan. Dit betekent dat de wond in uw vagina licht gaat bloeden. Meestal lost het lichaam dit zelf op. Een nabloeding betekent wel dat uw herstel wat langer zal duren. Soms is het verstandig stolsel (samengeklonterd bloed) weg te halen dat ontstaat door de nabloeding. Het weghalen van stolsel kan dan meestal via de vagina.
• problemen bij het plassen: Na het weghalen van de baarmoeder kunt u soms problemen krijgen bij het plassen. Bijvoorbeeld het moeilijk ophouden van plas. Dit komt doordat we de blaas tijdens de operatie losmaken van de baarmoeder. Deze problemen gaan bijna altijd vanzelf over.
• moeheid: U kunt sneller moe zijn en minder aankunnen dan u dacht. Het beste kunt u toegeven aan de moeheid en extra rust nemen.

Wat zijn leefregels na een baarmoeder verwijdering?

• Luister naar uw lichaam. Uw lichaam geeft aan wat u aankunt.
• Til niet te zwaar de eerste weken na de operatie. Lichter werk kunt u geleidelijk weer gaan doen. Dat geldt ook voor activiteiten als fietsen en sporten. Stop als u moe wordt.
• Voelt u zich 6 weken na de operatie nog niet fit? Overleg dan met uw gynaecoloog, huisarts en/of bedrijfsarts. Soms is het verstandig nog wat langer thuis te blijven om aan te sterken. Of om de eerste weken alleen een deel van de dag te werken.
• Overleg met uw gynaecoloog of u in bad mag of mag zwemmen. Douchen mag altijd.
• U krijgt meestal het advies om de eerste 6 weken na de operatie geen seks te hebben en geen tampons te gebruiken. Dit gebeurt om het litteken in de top van de vagina goed te laten genezen. Er is niets op tegen om al eerder seksueel opgewonden te raken of te masturberen. De eerste tijd na de operatie hebben de meeste vrouwen minder zin in vrijen.
• Neem contact op met het ziekenhuis bij koorts, buikpijn of als u helderrood bloed verliest.

Wat zijn gevolgen van een baarmoeder verwijdering op de lange termijn?

Niet meer ongesteld raken

Is de baarmoeder weggehaald? Dan verliest u geen bloed meer en kunt u niet meer zwanger raken. Alleen als de baarmoederhals niet is weggehaald, kunt u elke maand nog een heel klein beetje bloed verliezen.

(On)gevoeligheid van het litteken

Hebben we bij een buikoperatie een horizontale snee gemaakt? Dan kunt u lange tijd geen gevoel meer hebben in de huid rond het litteken. Maar het kan ook zijn dat de huid daar juist erg gevoelig is. Dit komt doordat we de huidzenuwen hebben doorgesneden. Meestal wordt het gevoel in de huid na een tijd weer normaal.

Overgangsklachten

Was u nog niet in de overgang voor de baarmoeder verwijdering? Dan kunt u na de operatie overgangsklachten krijgen zoals opvliegers. Er is een kans dat de overgangsklachten na een tijd weer weggaan.

Andere beleving van seks

Bij sommige vrouwen verandert de beleving van seks. Bij veel vrouwen zijn de veranderingen positief. Ze hebben minder pijn bij het vrijen. Maar de veranderingen kunnen ook negatief zijn. Bijvoorbeeld minder zin hebben in vrijen, minder gevoel in of rond de vagina en/of veranderingen bij het klaarkomen. Sommige vrouwen missen het samentrekken van de baarmoeder bij het klaarkomen. Na een tijdje wennen ze daar meestal aan.

Vrouwen die voor de operatie al problemen hadden met vrijen, kunnen er na de operatie nog meer moeite mee hebben. Maar voor de meeste vrouwen is het weghalen van de baarmoeder een verbetering. Zeker als ze voor de operatie vaak bloed verloren.

Emotionele gevolgen

Sommige vrouwen voelen zich ‘minder vrouw’ na een baarmoeder verwijdering. Dit komt omdat ze geen kinderen meer kunnen krijgen en niet meer ongesteld worden.

Heeft u deze gevoelens? Dan is het belangrijk dat u ze serieus neemt. Het weghalen van de baarmoeder kan betekenen dat u in een rouwproces komt. Vervelende dingen die vroeger zijn gebeurd, kunnen u weer bezig gaan houden. Bijvoorbeeld incest, mishandeling of ongewenst geen kinderen hebben. Speelt zoiets bij u? Bespreek dit dan al vóór de operatie met uw huisarts of gynaecoloog.

Vragen over baarmoeder verwijdering?

Als u nog vragen heeft, kunt u bellen met de afdeling Gynaecologie. U vindt ons telefoonnummer bovenaan deze informatie.

Meer informatie kunt u vinden op de website www.degynaecoloog.nl.

Deze tekst is gebaseerd op informatie van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG).