Myomen (vleesbomen)

Over myomen (vleesbomen)

Myomen heten ook wel vleesbomen. Het zijn goedaardige knobbels in de spierlaag (myometrium) van de baarmoeder. U heeft meestal geen last van myomen. Bent u vaak hevig of pijnlijk ongesteld? Zijn de vleesbomen groot? Of heeft u veel myomen? Dan moeten we u soms toch behandelen. Een behandeling kan variëren van medicijnen tot een operatie. Hier leest u meer.

Wat zijn myomen?

Myomen heten ook wel vleesbomen. Het zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. De vleesbomen bestaan vooral uit spierweefsel. We weten niet hoe myomen ontstaan. Vleesbomen kunnen een paar millimeters groot zijn, maar ook zelfs een paar kilo wegen.

Waar zitten myomen?

Vleesbomen kunnen zitten:

• aan de buitenkant van de baarmoeder
• in de wand van de baarmoeder
• onder het slijmvlies van de baarmoederholte of in de baarmoederholte zelf

Wie heeft myomen?

20 tot 30 procent van de witte vrouwen en 50 tot 60 procent van de donkere vrouwen hebben vleesbomen. Vrouwen die (nog) geen kinderen hebben gehad, krijgen vaker myomen.

De vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron hebben invloed op het ontstaan van vleesbomen. Vrouwen kunnen myomen krijgen als ze vruchtbaar zijn. Vrouwen die nog nooit ongesteld zijn geweest, krijgen dus geen myomen. Als vrouwen hun laatste menstruatie hebben gehad, worden de vleesbomen kleiner. Uiteindelijk gaan ze dan helemaal weg.

Soms krijgen vrouwen myomen als ze zwanger zijn. Dit komt dan door veranderingen in de hormonen. Na de zwangerschap worden deze vleesbomen dan weer kleiner. Myomen kunnen groter worden door sommige hormoonbehandelingen. Bijvoorbeeld als u hormonen krijgt tijdens de overgang om overgangsklachten tegen te gaan.

Welke klachten geven myomen?

U heeft meestal geen of weinig last van vleesbomen. De meeste myomen groeien langzaam en worden niet ontdekt.

Geeft een vleesboom wel klachten? Dan heeft de plaats waar het myoom zit meer invloed op de klachten dan hoe groot de vleesboom is. U kunt bijvoorbeeld problemen met de menstruatie krijgen door myomen in de baarmoederholte. Zelfs als ze klein zijn. Klachten die het meest voorkomen, zijn:

• veel bloed verliezen
• pijn bij het ongesteld zijn

U blijft normaal gesproken dan regelmatig ongesteld worden. Wel kunt u bloedarmoede krijgen als u veel bloed verliest. Daardoor kunt u moe worden en benauwd raken.

Andere, meer zeldzame klachten van vleesbomen zijn:

• een drukkend gevoel in de buik
• pijn laag in de rug
• klachten bij het plassen of poepen
• pijn en/of bloed verliezen bij het vrijen

Heel af en toe verschrompelt een myoom doordat er te weinig bloed bij komt. Hier kunt u hevige buikpijn door krijgen.

Myomen geven meestal geen problemen als u zwanger wilt worden of zwanger bent. De kans dat myomen kwaadaardig (kanker) worden, is heel klein: 1 op 10.000.

Welke onderzoeken kunt u krijgen bij myomen?

Denken we dat u waarschijnlijk myomen heeft? Dan onderzoekt de gynaecoloog (vrouwenarts) u. De gynaecoloog bekijkt met behulp van een spreider (speculum) de baarmoedermond. Ook voelt de gynaecoloog hoe groot de baarmoeder en de eierstokken zijn. Dit doet hij/zij door 1 of 2 vingers in de vagina te brengen en met de andere hand op de buik te voelen. Dit noemen we een vaginaal toucher.

Verliest u veel bloed of bent u erg moe? Dan kunnen we controleren hoeveel ijzer (Hb of hemoglobine) er in het bloed zit. Zo kunnen we zien of u bloedarmoede heeft.

Meestal krijgt u een inwendige echo om te onderzoeken waar de vleesbomen zitten en hoe groot ze zijn. We brengen dan een dunne echokop binnen via uw vagina. Dit doet meestal geen pijn. Met behulp van geluidsgolven kunnen we daarna uw baarmoeder en eierstokken van binnen bekijken. We kunnen met de echo myomen zien die groter zijn dan een halve centimeter.

Extra onderzoeken

Is er nog meer onderzoek nodig? Dan kunt u de volgende extra onderzoeken krijgen (bij een tweede bezoek):

• Hysteroscopie: De gynaecoloog brengt een dunne buis met een camera in de vagina en schuift hem door naar de baarmoederholte. Dit kan pijn doen, omdat de baarmoeder hierop reageert. Via deze buis brengt de gynaecoloog water in de baarmoeder. De baarmoeder zet daardoor een beetje uit. Nu kan de gynaecoloog de binnenkant van de baarmoeder bekijken. De gynaecoloog kan zien of er een vleesboom zit en of deze uitpuilt in de baarmoederholte. Puilt het myoom uit in de baarmoederholte? Dan kan de gynaecoloog de vleesboom meestal weghalen tijdens het onderzoek.
• MRI-scan: MRI staat voor Magnetic Resonance Imaging. Een MRI-apparaat maakt met magneetvelden en radiogolven beelden van je lichaam. Een MRI is niet gevaarlijk en doet geen pijn.

Hoe kunnen we myomen behandelen?

Heeft u geen last van de myomen? Dan hoeven we niets aan de vleesbomen te doen. U heeft dan ook geen controle afspraak nodig op een later moment.

Heeft u wel last van de vleesbomen? Dan kiest u met advies van de gynaecoloog voor een behandeling. We houden daarbij rekening met het aantal, de plaats en de grootte van de myomen. Maar ook uw leeftijd en of u nog zwanger wilt worden, is belangrijk. Ook hangt de keuze voor een behandeling af van het doel wat we willen bereiken:

• klachten minder erg maken
• de groei van myomen tegengaan, of
• vleesbomen weghalen.

Er zijn verschillende soorten behandelingen mogelijk:

• medicijnen
• operatie waarbij we de baarmoeder behouden
• operatie waarbij we de baarmoeder verwijderen

Myomen kunnen vervelende klachten geven, maar ze zijn niet bedreigend. Meestal heeft u genoeg tijd om over de verschillende behandelingen na te denken en een besluit te nemen. De gynaecoloog kan u hierbij adviseren.

Hoe kunnen we myomen behandelen met medicijnen?

We kunnen met medicijnen iets doen tegen bloedverlies en pijn als u ongesteld bent. De vleesbomen gaan niet weg door de medicijnen, al worden ze soms iets kleiner. Medicijnen hebben soms niet zoveel effect bij veel en/of grote myomen en bij vleesbomen in de baarmoederholte. Stopt u met de medicijnen? Dan komen de klachten meestal terug.

Hieronder gaan we in op verschillende soorten medicijnen die u kunt krijgen.

Prostaglandine-synthetase-remmers (diclofenac, ibuprofen, indometacine, naproxen)

Deze medicijnen helpen vaak goed als u pijn heeft als u ongesteld bent. Meer dan de helft van de vrouwen die veel bloed verliezen, verliezen minder bloed als ze deze medicijnen nemen.

U moet deze medicijnen nemen als de menstruatie begint. Het is nog beter als u ze een dag voor de start van de menstruatie neemt. U gebruikt de medicijnen zolang dat nodig is. Ze geven zelden tot nooit bijwerkingen.

Tranexaminezuur (Cyclokapron)

Dit medicijn zorgt ervoor dat het bloed sneller stolt. U verliest hierdoor gemiddeld de helft minder bloed. U neemt dit medicijn alleen in als u ongesteld bent. Het medicijn geeft bijna nooit bijwerkingen. Heeft u een verhoogde kans op trombose? Dan mag u dit middel niet innemen.

De pil

Als u de anticonceptiepil slikt, verliest u vaak minder bloed. Rookt u of heeft u een verhoogde kans op trombose? Dan kan het minder verstandig zijn de pil te gebruiken. Zeker als u ouder wordt. De bijwerkingen van de pil zijn heel wisselend. Vaak hangen ze af van de soort anticonceptiepil die u neemt.

Progesteronpreparaten (orgametril, primolut, Cerazette, Implanon, Mirena)

Progesteronpreparaten zorgen ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet wordt gestimuleerd. Daardoor wordt u niet ongesteld. Ze zijn verschillend in vorm en werking:

• Orgametril, primolut en Cerazette krijgt u in de vorm van tabletten. U moet deze tabletten elke dag innemen.
• Krijgt u een Implanon? Dan krijgt u een staafje dat we plaatsen in de bovenarm, onder de huid. Dit staafje kan daar 3 jaar blijven zitten.
• Het Mirena spiraaltje is geschikt als de baarmoederholte een normale vorm heeft. We plaatsen het spiraaltje in de baarmoederholte. Het spiraaltje kan maximaal 5 jaar blijven zitten.

Ongeveer 1/3 van de vrouwen heeft bij de progesteronpreparaten geen bloedverlies meer. 1/3 heeft af en toe bloedverlies (doorbraakbloedingen), maar vaak minder dan eerst. Bij 1/3 van de vrouwen werken deze medicijnen niet goed genoeg. De medicijnen hebben weinig bijwerkingen. Soms geven vrouwen aan last te hebben van het vasthouden van vocht, een vettige huid of depressieve gevoelens.

LHRH-agonisten

Deze medicijnen onderdrukken de aanmaak van hormonen in de eierstokken. U komt dan kunstmatig in de overgang en wordt niet meer ongesteld. De myomen worden ook vaak kleiner.

U kunt als bijwerkingen overgangsklachten krijgen als opvliegers, veel zweten ’s nachts en een droge vagina. U kunt dit medicijn niet langer dan een half jaar gebruiken. Dit komt door het risico van botontkalking (osteoporose). Meestal zijn de LHRH-agonisten een goede optie als het erop lijkt dat u snel in de overgang komt. Het kan ook zijn dat u deze medicijnen krijgt voor een operatie. De vleesbomen worden dan alvast kleiner. Daardoor gaat de operatie makkelijker.

Hoe gaat een operatie waarbij we de baarmoeder behouden?

Halen we de vleesbomen weg maar laten we de baarmoeder zitten? Dan bestaat de kans dat er na de behandeling opnieuw myomen ontstaan. Soms is het technisch ook onmogelijk de baarmoeder te behouden. Dat is vooral zo als u meer vleesbomen heeft.

Er zijn verschillende behandelingen waarbij we de baarmoeder kunnen behouden. Hieronder vertellen we daar meer over.

Hysteroscopie

We kunnen vleesbomen in de baarmoederholte of onder het slijmvlies van de baarmoederholte weghalen met een hysteroscopische operatie. De gynaecoloog brengt dan via de vagina een kijkbuis in de baarmoeder. Deze kijkbuis heet de hysteroscoop. Via deze kijkbuis doet de gynaecoloog de operatie. Bij deze operatie bent u onder narcose. Dit betekent dat u een tijdje gaat slapen. Het kan ook zijn dat u als verdoving een ruggenprik krijgt. Bij een ruggenprik blijft u gewoon wakker.

Enucleatie

Zitten de vleesbomen aan de buitenkant of in de wand van de baarmoeder? Dan kunnen we ze ‘uitpellen’. Dit heet een enucleatie. Enucleatie kan via een kijkoperatie via de buik (laparoscopie) als u kleine vleesbomen heeft of vleesbomen boven op de baarmoeder heeft. Als een kijkoperatie niet kan, krijgt u een buikoperatie.

U kunt bij deze operatie zoveel bloed verliezen dat u een bloedtransfusie nodig heeft. Dit betekent dat we u extra bloed geven. Een enkele keer moet de gynaecoloog dan de baarmoeder weghalen.

U kunt na deze operatie verklevingen krijgen. Daardoor kunt u moeilijker zwanger worden. Hebben we de baarmoederholte opengemaakt bij de operatie? Dan zal de gynaecoloog een keizersnede adviseren als u gaat bevallen.

Embolisatie

Bij deze ingreep sluiten we met kleine bolletjes enkele bloedvaten af die naar de myomen gaan. Dit gebeurt via een slangetje in de ader van de lies. De vleesbomen krimpen daarna binnen 3 tot 6 maanden. 8 tot 10 van de vrouwen verliest niet langer veel bloed nadat ze een embolisatie hebben gehad.

In de eerste 2 dagen na deze behandeling heeft u pijnstillers nodig. De gynaecoloog adviseert deze ingreep alleen als u zeker weet dat u niet meer zwanger wilt worden.

In zeldzame gevallen krijgen vrouwen na deze ingreep:

• een beschadiging van blaas of darmen
• een infectie van de baarmoeder en eileiders

In zeldzame gevallen kunnen vrouwen door een embolisatie ook in de overgang komen.

Hoe gaat het weghalen van de baarmoeder?

Het kan soms de beste keuze zijn om de baarmoeder weg te halen. Dan stopt het bloedverlies door de vleesbomen. Heeft u ook last van uw buik of rug? Dan is het niet zeker dat die klachten ophouden als we de baarmoeder weghalen.

We kunnen de baarmoeder soms via de vagina weghalen, maar bij myomen gebeurt dit meestal via de buik. Dit kan met een buikoperatie of met een kijkoperatie. Normaal gesproken houdt u na deze operatie uw eierstokken en eileiders.

Vragen over myomen (vleesbomen)?

Als u nog vragen heeft, kunt u bellen met de afdeling Gynaecologie. U vindt ons telefoonnummer bovenaan deze informatie.

Meer informatie kunt u vinden op de website www.degynaecoloog.nl

Deze tekst is gebaseerd op informatie van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG).