Voedingsadviezen bij divertikels en diverticulitis

Over voedingsadviezen bij divertikels en diverticulitis

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Divertikels kunnen op iedere plek in de darmen ontstaan. Meestal komen ze voor in het laatste deel van de dikke darm. Meestal krijgt u geen klachten door divertikels. Dit verandert als ze ontstoken raken. Dit heet diverticulitis. Door te letten op uw eten en drinken, kunnen de klachten minder worden. Ook kunt u zo het risico op een ontsteking kleiner maken.

Wat zijn divertikels?

Divertikels stulpen uit naar de buitenkant van de darmwand. Een divertikel is nooit kwaadaardig. Divertikels kunnen dus nooit kanker worden. Een divertikel is anders dan een darmpoliep. Een darmpoliep groeit namelijk aan de binnenkant van de darm.

Divertikels komen het meeste voor in het laatste, bochtige deel van de dikke darm. Soms ontstaan ze ook in de slokdarm of in de dunne darm.

U heeft meestal geen last van divertikels. Maar u kunt toch klachten krijgen zoals:

• lichte buikpijn
• buikkrampen, een opgezette buik en winden laten
• verstopping (niet kunnen poepen) en/of diarree
• wat slijm bij de ontlasting (poep)
• bloed bij de ontlasting

Wat zijn voedingsadviezen bij divertikels die niet ontstoken zijn?

Normaal gesproken hoeven we u niet te behandelen als u divertikels heeft. Het is wel belangrijk dat uw ontlasting soepel blijft. Soepele, zachte ontlasting blijft namelijk minder snel hangen in de uitstulpingen. Daardoor gaan de divertikels niet ontsteken. U kunt uw ontlasting soepel houden door de adviezen hieronder te volgen:

• Eet gezond, eet veel verschillende dingen en eet veel vezels. Als u gezond eet, eet u alle voedingsstoffen die u iedere dag nodig heeft. De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum helpt u om gevarieerd en gezond te eten.
• Vervang voedingsmiddelen met weinig vezels door eten en drinken met veel vezels. Vervang bijvoorbeeld wit brood, gebak en koek door volkorenproducten, groente en fruit. Vezels zitten alleen in plantaardige producten. Vezels zorgen voor een soepele ontlasting. Dit komt doordat ze vocht opnemen als een spons. Ook zorgen ze ervoor dat uw darm beter gaat werken. Hier leest u in welk eten en drinken veel vezels zitten.
• Wissel vezels die niet oplossen af met vezels die wel oplossen. Vezels die wel oplossen zitten vooral in groenten, fruit en peulvruchten (erwten, bonen, linzen, enzovoort). Vezels die niet oplossen, zitten vooral in volkoren graanproducten (bijvoorbeeld volkorenbrood, roggebrood), noten en zaden. U heeft allebei de soorten vezels nodig voor een goede, regelmatige ontlasting.
• Drink iedere dag minimaal 2 liter vocht. Zeker als u veel vezels eet, is het heel belangrijk om genoeg te drinken. Vezels hebben vocht nodig om goed te kunnen werken.
• Eet iedere dag een vast aantal maaltijden op ongeveer dezelfde tijden. Ontbijt ook elke dag.
• Probeer rustig te eten, goed te kauwen en niet te praten tijdens het eten.
• Zorg voor genoeg lichaamsbeweging. Als u regelmatig beweegt, gaan uw darmen beter werken. U krijgt dan minder snel last van verstopping.
• Stop met roken. Roken is slecht voor uw darmen.
• Zorg ervoor dat u zo weinig mogelijk stress heeft. Zorg ook ervoor dat u genoeg slaapt.

In welk eten en drinken zitten veel vezels?

Veel vezels zitten in:

• Grove broodsoorten zoals volkorenbrood, roggebrood, mueslibrood, bruin krentenbrood, volkoren knäckebröd, knäckebröd met sesamzaad, volkoren crackers of volkoren toast. Lees wel goed het etiket. Alleen dan kunt u bijvoorbeeld zien of dat donkere brood wel echt is gemaakt van volkorenmeel.
• Alle fruit, liefst met schil. Heel veel vezels zitten in rozijnen, krenten, vijgen, dadels, abrikozen, tuttifrutti, pruimen (gedroogd of vers), sinaasappel en grapefruit, bramen, aalbessen, kruisbessen, aardbeien en druiven.
• Alle groenten (niet al te gaar gekookt) en rauwkost.
• Peulvruchten, zoals bruine en witte bonen, kapucijners, linzen, spliterwten, sojabonen.
• Aardappels (eventueel met schil), volkorenmacaroni, volkoren spaghetti en zilvervliesrijst.
• Grove graansoorten, zoals gort, havermout, Brinta, Bambix groei-ontbijt of Bambix volkoren ontbijt.
• Muesli en Cruesli.
• Noten, pinda’s en pindakaas, sesamzaad en lijnzaad.
• Volkorenbiscuits en rozijnenkoeken, mueslirepen, volkoren eierkoeken, volkoren ontbijtkoek of volkoren ontbijtkoek met noten.
• Zemelen of producten met zemelen, zoals Fibrex en Stimulance Multi Fibre Mix. U kunt zemelen en producten met zemelen kopen bij reformzaken, kruidenierszaken, supermarkten en drogisterijen. Zemelen kunt u door de yoghurt doen (eventueel met rozijnen of fruit), maar ook in de groente, door gehakt, in de vla, in cake of koekjes en dergelijke. Begin met 1 eetlepel zemelen per dag. Bouw dit op tot 3-5 eetlepels. Het duurt enkele dagen voor het werkt.

U kunt met de vezelmeter testen of u iedere dag genoeg vezels binnenkrijgt. Verder kunt u in de app Mijn Eetmeter van het Voedingscentrum een eetdagboek bijhouden. U kunt dan bijhouden hoeveel voedingsstoffen (onder andere vezels) u binnenkrijgt.

Wat zijn voedingsadviezen bij diverticulitis?

Krijgt u last van ontsteking van de divertikels? Dan heeft u diverticulitis. Rust is erg belangrijk bij ontstoken divertikels. Is de ontsteking ernstig? Dan moet u op advies van de arts soms tijdelijk vloeibare voeding nemen. Hierdoor kan de ontsteking genezen. Het hangt af van het herstel van uw darm hoe lang u vloeibare voeding moet nemen.

Vloeibare voeding

Onder vloeibare voeding valt:

• water, koffie, thee
• limonade, vruchtensap (zonder vruchtvlees)
• melk, karnemelk, vla, yoghurt, kwark, pap (griesmeelpap of Brinta)
• appelmoes
• bouillon of gladde soep
• drinkvoeding (alle soorten zonder vezels)

Licht verteerbaar eten met weinig vezels

Als de ontsteking minder wordt, kunt u na 2 tot 3 dagen overstappen op licht verteerbaar eten met weinig vezels. Daarmee bedoelen we:

• Neem geen moeilijk/slecht verteerbare vezels zoals producten met pitjes, zaden, draderige producten en vellen.
• Eet geen volkoren producten. Eet liever lichtbruin brood of eventueel witbrood in plaats van grof volkorenbrood. Neem ook geen volkoren broodvervangers zoals volkoren crackers en dergelijke.
• Neem in ieder geval geen grove pitten, zaden, noten, muesli, cruesli, rozijnen, enzovoort. Griesmeelpap en Brinta kunt u wel eten.
• Bouillon of dunne, (on)gebonden soep kunt u prima eten. Wees echter voorzichtig met draderig vlees in de soep en met de groenten die we hieronder noemen.
• Neem geen rauwe en/of vezelige groenten zoals asperges, champignons, bleekselderij, tuinbonen, maïs, taugé, aubergine, zuurkool en venkel. Wel geschikt zijn: bloemkool, broccoli, prei, worteltjes, spinazie, boerenkool, courgette, bieten en rode kool. Maak de groente goed schoon, haal harde stukken weg en kook de groente goed gaar.
• Eet geen fruit met schil. Neem in ieder geval geen: ananas, bessen, bramen, druiven, mandarijn, sinaasappel, grapefruit en gedroogd fruit. Wel geschikt zijn: appel, banaan, kiwi, mango, perzik, nectarine, peer en pruimen (allemaal zonder schil).
• Eet geen draderig, taai vlees. Eet liever wit vlees (kip/wild) of vis zonder graat.
• Gekookte aardappelen, puree, witte rijst, pasta en mie kunt u wel eten. Wees voorzichtig met volkoren pasta en eet geen peulvruchten (bruine bonen, witte bonen, kapucijners, enzovoort).

Weer meer vezels eten

Als de ontsteking helemaal weg is, kunt u (weer) meer vezels gaan eten. Het is belangrijk dat u dan steeds een beetje meer vezels gaat eten. Overleg altijd met uw arts wanneer u over kunt stappen op eten met meer vezels. Hier leest u in welk eten en drinken veel vezels zitten.

Meer weten over voedingsadviezen bij divertikels en diverticulitis?

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Dan kunt u ons op de volgende manieren bereiken:

• U kunt van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 16.30 uur bellen met een diëtist van het ziekenhuis. U bereikt ons op telefoonnummer 088 979 28 30.
• U kunt ook een e-mail sturen naar dietetiek@haaglandenmc.nl. Vermeld in de e-mail uw HMC-patiëntennummer.
• U kunt uw diëtist verder vragen stellen via een e-consult op patiëntenportaal mijnHMC.

Meer informatie vindt u ook op de volgende websites:

• Voedingscentrum
• Maag Lever Darm Stichting of SamenGezond

Deze tekst is deels gebaseerd op voorlichtingsmateriaal van de Maag Lever Darmstichting, de Artsenwijzer Diëtetiek en de Dieetbehandelingsrichtlijn: Divertikelziekte en IBS.