Kinderen op bezoek op de Intensive Care

Daarom is het belangrijk om kinderen altijd te betrekken. Tijdens de ziekte, het herstel en ook als hun familielid uiteindelijk overlijdt. Zo voelen kinderen zich niet alleen of buitengesloten.
Het helpt hen om beter met de situatie om te gaan en hun verdriet of angst te verwerken. Soms maakt géén informatie en géén contact juist meer indruk dan een bezoek.

Kinderen jonger dan 2 jaar begrijpen nog niet veel van wat er gebeurt. Ze zijn heel gevoelig en reageren ook vooral op gevoel.

Ze bouwen in deze tijd een band (hechting) op met hun ouders. Wordt die band verstoord? Dan gaan ze vaak meer huilen en worden onzeker.

Baby’s en peuters nemen emoties van hun omgeving over. Merken zij dat er spanning is, bijvoorbeeld door een opname op de IC of het (tijdelijk) verlies van iemand dichtbij? Dan voelen ze dit zelf ook.

Meestal vinden ze hun ritme snel weer terug als het rustiger wordt. Lukt dat niet, dan is er makkelijk hulp beschikbaar.

Peuters 2 t/m 5 jaar

Peuters hebben veel fantasie. Ze kunnen denken dat ziekte een straf is voor stout zijn. Ze denken ook dat ouders alles kunnen oplossen. Dus ook mensen beter maken.
Ze geloven soms dat dood tijdelijk is, zoals slapen.

Omdat kinderen fantasie en werkelijkheid nog niet goed kunnen onderscheiden, is simpele uitleg belangrijk. Vertel dat het niet hun schuld is dat iemand ziek is.
Laat kinderen ook gevoelens uiten, bijvoorbeeld door te spelen. Want zo verwerken ze wat ze meemaken.

Let goed op hun gedrag: veranderingen kunnen betekenen dat kinderen ergens mee zitten.

Kinderen van 6 t/m 12 jaar

Kinderen leren in deze fase verschil te maken tussen fantasie en werkelijkheid. Ze willen veel weten en stellen daarom veel vragen.
Ze begrijpen steeds beter dat gedrag gevolgen heeft en dat de dood definitief is.

Geef daarom duidelijke en simpele informatie over de ziekte van uw naaste. Dit helpt uw kinderen om hun angst beter te beheersen.
Leg uit wat ziek zijn en sterven betekent. Herhaal dit als ze erom vragen.
Houd gesprekken open. Elk kind reageert anders op verdriet en dat is normaal.
Let wel goed op of het kind er erg last van heeft.

Kinderen ouder dan 12 jaar

Als tieners worden kinderen steeds zelfstandiger. Ze nemen meer afstand van hun ouders.
Als een ouder ziek is of overlijdt, stopt dit proces ineens.

Tieners willen zich losmaken van hun ouders, maar ze willen zich ook aan hun ouders spiegelen. Als dit niet kan, maakt dat het verwerken extra moeilijk. Vaak stellen tieners hun verdriet uit. Ze verwerken dit pas op latere leeftijd.
Als verdriet niet verwerkt wordt, kan dit later problemen geven.

Tieners richten zich vaak op losse klachten die het zieke familielid heeft. Voorbeelden zijn slecht slapen of buikpijn. Ze kijken niet altijd naar het geheel.
Sommige tieners doen alsof er niets aan de hand is. Anderen doen juist extra vrolijk of zelfstandig. Achter dit gedrag zit vaak een behoefte aan controle.

Dwing tieners niet om te praten. Laat merken dat u er bent.
Ook als ze gewoon lijken te doen, kan er toch van alles spelen.
Blijf uw kind stimuleren om dagelijkse dingen te doen, zoals naar school gaan of vrienden zien.
Betrek tieners ook bij keuzes. Dat geeft hen een gevoel van zelfstandigheid.

Trekt uw kind zich lange tijd terug of vermijdt het school of vrienden?
Neem dan contact op met de huisarts. De huisarts kan zorgen voor professionele hulp.

Voorbereiding op het bezoek

Bespreek met uw zieke familielid (als dat kan) of hij of zij het fijn vindt dat het kind komt.
Overleg dit ook altijd even met de verpleegkundige.

Een ziekenhuisbezoek kan spannend of emotioneel zijn. Dat geldt voor volwassenen en ook voor kinderen.
De verpleegkundige helpt bij het bezoek. Als dat nodig is, kan een medisch pedagogisch zorgverlener van HMC extra steun geven.

Maak het bezoek herkenbaar en vertrouwd. Bijvoorbeeld:

• Neem een vertrouwd voorwerp mee, bijvoorbeeld het petje van papa.
• Zet samen bekende muziek op.
• Lees een verhaaltje voor.
• Laat het kind thuis iets maken voor de kamer.

Wilt u samen herinneringen maken of bewaren? Denk dan aan:

• een foto of video maken (na overleg met de verpleegkundige)
• een tekening maken of een brief schrijven
• een herinneringsdoosje maken met uw kind
• 2 dezelfde knuffels meenemen: 1 voor het kind en 1 voor de patiënt.

Zo blijft het contact warm en betekenisvol, ook in een moeilijke tijd.

Ondersteuning vanuit het ziekenhuis

Heeft u extra steun nodig? Dan kan een medisch pedagogisch zorgverlener helpen. Hij of zij ondersteunt kind en gezin bij bezoek, gesprekken of afscheid nemen.

Een maatschappelijk werker kan ondersteuning aan uw gezin geven als u dit wilt. De verpleegkundige helpt u om dit te regelen.

Veel kinderen vinden een IC-bezoek spannend. Daarom zijn er speciale kinderboekjes beschikbaar om hen voor te bereiden:

• Als papa slaapt hoe kan hij dan eten? (voor kinderen van 3 tot 7 jaar).
• Waarom brandt hier altijd licht? (voor kinderen van 6 tot 9 jaar).
• Lot de toekomst heeft een staartje (voor jonge kinderen waarvan een ouder op de IC overlijdt en organen doneert)

U kunt deze boeken bij de verpleegkundigen vragen.

Er is ook een tekening van HMC over de IC. Met deze tekening kan een verpleegkundige of medisch pedagogisch zorgverlener uitleg geven over de apparaten en de kamer.

Tijdens het bezoek

• Vertel uw kind dat de patiënt soms niet kan praten door een beademingsbuis. Of dat de patiënt slaapt door medicijnen.
• Laat uw kind niet alleen tijdens het bezoek. Vraag de verpleegkundige om begeleiding. Een medisch pedagogisch zorgverlener kan ook helpen.
• Kinderen mogen aanraken, bijvoorbeeld een hand vasthouden. Vraag wat uw kind zelf wil.
• Til uw kind op ooghoogte of laat het naast het bed staan, zodat het goed kan zien wie er ligt.
• Houd het bezoek kort. 5 tot 10 minuten is meestal genoeg.
• Let goed op hoe uw kind reageert. Praat erover als het spannend is. Vraag advies aan de verpleegkundige als het nodig is.
• Respecteer altijd wat uw kind wil. Vindt uw kind het bezoek moeilijk? Bespreek dan samen hoe het fijner kan.
• Of uw kind bij het gesprek met de arts is, hangt af van de leeftijd. Soms kan dit uw kind ook een te groot gevoel van verantwoordelijkheid geven. Dan is het beter dat uw kind er niet bij is.

Na het bezoek

• Vraag na het bezoek of uw kind nog vragen heeft. Soms komen die vragen pas later. Praat daarom op een rustig moment nog eens over het bezoek.
• Kinderen kunnen dingen verkeerd begrijpen. Of bang worden door dingen die ze hebben gezien of gehoord. Let daar goed op.
• Als praten lastig is, kan tekenen of samen spelen helpen om het er toch over te hebben.
• Praat er tussendoor over, bijvoorbeeld tijdens het spelen, een wandeling of in de auto.

Wanneer is het beter om niet op bezoek te komen?

Wil uw kind niet op bezoek komen? Respecteer die keuze dan. Laat in plaats van een bezoek bijvoorbeeld foto’s zien van uw kamer of het familielid. Misschien wil uw kind ook wel iets tekenen of knutselen voor de patiënt.

Soms is het ook beter om een bezoek uit te stellen. Bijvoorbeeld als de patiënt er heel anders uitziet dan normaal. Er is geen vast advies wanneer een kind wel of beter niet kan komen.
Het is wel altijd belangrijk dat het kind uitleg krijgt over de ziekte en hoe erg die is.

Is uw kind ziek? Dan is het beter om het bezoek uit te stellen. Patiënten op de IC zijn kwetsbaar en kunnen snel zieker worden.

Kinderen kunnen ook een infectie hebben zonder klachten. Meld het altijd bij de verpleegkundige als er in de omgeving besmettelijke ziektes zijn, zoals waterpokken, diarree of griep. Vertel het ook als uw kind zelf ziek is. Dan bekijken we samen of bezoek kan en welke maatregelen nodig zijn.

Als de patiënt doodgaat

Ligt uw naaste op sterven? Dan is het belangrijk om uw kind erbij te betrekken. Zo krijgt uw kind ruimte om afscheid te nemen.
Op de IC zijn speciale materialen om hierbij te ondersteunen. Bijvoorbeeld de Vergeet me niet-box.

Boeken, folders en websites met tips

• Omgaan met kinderen en verlies Monuta: praktische handleiding voor ouders
• Soms moet je even huilen: lees en doe boek verkrijgbaar bij monuta.nl
• Voor pubers: Over leven en dood: Marja Baseler
  ISBN13 9789044324945
• Kinderen helpen bij verlies: van Mann Keirse
  ISBN13 9789020999228
• Ineke van Essen: Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk (ervaringen van kinderen van wie een ouder is overleden, 6-12 jaar)
  ISBN13 9789062493746
• Kikker en het vogeltje; (vertelt over de dood en het leven, vanaf 3 jaar)
  ISBN 97890258475
• Lieve oma Pluis: van Dick Bruna (overlijden en het begraven van een dierbaar persoon, voor kinderen van ongeveer 2 jaar)
  ISBN 9789073991903
• Derk Das blijft altijd bij ons (de dood uitleggen aan jonge kinderen van ongeveer 5 jaar)
  ISBN 9789060695,
• Grote Boom is ziek (wanneer een dierbare een levensbedreigende ziekte krijgt, vanaf 3 jaar)
  ISBN 9789461315861
• achterderegenboog.nl (biedt steun aan kinderen en jongeren die een dierbare hebben verloren)
• https://kinderpalliatief.nl/regionale-netwerken
• https://icconnect.nl/voor-kinderen/
• Met een minderjarige op bezoek op de ic | IC Connect

Vragen?

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel ze gerust aan de verpleegkundige op de IC.