Intra-Operatieve radiotherapie bij borstkanker

Over eenmalige bestraling bij borstkanker – IORT

Tijdens een borstsparende operatie kunt u een eenmalige, inwendige bestraling krijgen. Dit noemen we intra-operatieve radiotherapie, afgekort IORT. Deze behandeling krijgt u in plaats van uitwendige bestralingen.

Intra-operatieve radiotherapie (IORT)

Radiotherapie is een van de manieren om borstkanker te behandelen. Een andere naam voor radiotherapie is bestraling. Intra-operatieve radiotherapie gebeurt tijdens een operatie waarin we de borsttumor verwijderen. Nadat we de borsttumor hebben verwijderd, krijgt u één inwendige bestraling. De behandeling moet voorkómen dat de tumor opnieuw gaat groeien. De bestraling vergroot de kans dat de borstkanker op de lange termijn geneest. Tot nu toe zijn meer dan zevenhonderd patiënten met borstkanker behandeld met intra-operatieve radiotherapie in HMC Antoniushove.

Bestraling tijdens de operatie bij borstkanker (IORT)

Voordelen

Intra-operatieve radiotherapie heeft verschillende voordelen:

• Door tijdens de operatie te bestralen, kan de arts de bestraling precies toedienen op de plaats waar de tumor heeft gezeten.
• We plaatsen tijdelijk een metalen plaatje achter de borstklier, zodat de straling niet in de borstwand, de ribben, het hart of de longen komt.
• Door de combinatie van opereren en inwendig bestralen is een serie uitwendige bestralingen na de operatie niet meer nodig.
• De huid blijft hierdoor gespaard.

Komt u in aanmerking?

Of u in aanmerking komt voor intra-operatieve radiotherapie hangt af van:

• uw leeftijd
• de kenmerken van de tumor, zoals de grootte
• eventuele uitzaaiingen in de lymfeklieren in de oksel

Tijdens de borstsparende operatie voeren we een onderzoek uit op de schildwachtklier. Dit is de lymfeklier die als eerste lymfevocht uit het tumorgebied ontvangt. Daar zaaien de kankercellen het eerst naartoe uit. De chirurg verwijdert de schildwachtklier om deze te kunnen onderzoeken.

Als de schildwachtklier een uitzaaiing bevat, voeren we geen intra-operatieve bestraling uit. Dit is het geval bij ongeveer één op de tien van onze patiënten. De chirurg verwijdert dan wel de tumor uit de borst. U krijgt vervolgens in plaats van de inwendige bestraling een serie van uitwendige bestralingen. Deze bestralingen krijgt u in de weken na de operatie. Hierbij bestralen we ook de lymfeklieren in de oksel.

Bij een klein gedeelte van de patiënten voeren we het onderzoek naar de schildwachtklier uit tijdens een aparte operatie. Dit zijn patiënten bij wie de kanker ontstond in één of meer melkklieren. Deze vorm van kanker noemen we lobulaire borstkanker. Zij krijgen het schildwachtklieronderzoek een week vóór de intra-operatieve radiotherapie.

Door wie wordt u geopereerd?

Binnen het Borstcentrum van HMC is er een gespecialiseerd behandelteam van artsen en verpleegkundigen op het gebied van borstkanker. Het gespecialiseerde behandelteam bespreekt de resultaten van uw onderzoeken en is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de operatie. Het kan zijn dat u niet uw eigen chirurg de operatie uitvoert, maar een andere chirurg uit dit gespecialiseerde team. Alle chirurgen van dit gespecialiseerde team werken volgens een uniforme methode, die een hoge kwaliteit waarborgt. De behandelingen vinden plaats in HMC Antoniushove in Leidschendam.

De operatie

Tijdens de operatie bent u volledig onder narcose. De chirurg neemt eerst de schildwachtklier weg. Vervolgens verwijdert de chirurg de tumor via een snede in de huid van de borst. De chirurg neemt hierbij ook een stukje van het omringende gezonde weefsel mee. De patholoog onderzoekt dit weefsel en de schildwachtklier om te zien of deze vrij zijn van tumor. Dit gebeurt tijdens de operatie. Als uit het onderzoek blijkt dat de wondranden vrij van tumor zijn en dat de schildwachtklier geen uitzaaiing bevat, starten we de inwendige bestraling. De bestralingsarts (radiotherapeut-oncoloog) voert de bestraling uit in samenwerking met de chirurg, de medisch beeldvormings- en bestralingsdeskundige (MBB’er) en de klinisch fysicus. De inwendige bestraling duurt ongeveer twee tot drie minuten.

Na de bestraling reconstrueert de chirurg de borst zo goed mogelijk. We hechten de wond met een oplosbaar hechtdraad. Door het verwijderen van borstweefsel en het litteken kan de vorm en omvang van uw borst veranderen.

De borstsparende operatie met de inwendige bestraling duurt ongeveer anderhalf uur.

Na de operatie

Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer (de verkoever). De chirurg belt uw contactpersoon om te vertellen hoe de operatie verliep. Daarna gaat u naar de verpleegafdeling Oncologische chirurgie. Aan het einde van de middag komt de chirurg of de zaalarts bij u langs om te vertellen over de operatie. Als de operatie ’s morgens plaatsvond, kunt u vaak aan het einde van de dag naar huis.

Onderzoek

Na de operatie onderzoekt de patholoog het verwijderde borstklierweefsel en de schildwachtklier nog verder. De patholoog kijkt of de wondranden van het verwijderde borstklierweefsel en de schildwachtklier inderdaad vrij zijn van tumorcellen. Dit extra onderzoek duurt enkele dagen. Ongeveer een week na de operatie heeft u een afspraak bij de chirurg om de definitieve uitslag van de operatie te bespreken.

Nadelen

Naast de voordelen heeft deze behandeling ook een nadeel. Als we u bestralen tijdens de operatie is er meer kans dat de ziekte terugkomt in de borst dan wanneer we de borst bestralen na de operatie. De kans om aan de ziekte te overlijden is voor alle behandelingen gelijk.

Kans op terugkeer van borstkanker

Wetenschappers hebben onderzocht wat de kans is om binnen vijf jaar opnieuw kanker in dezelfde borst te krijgen:

• Na intra-operatieve radiotherapie is die kans ongeveer 10 op 100.

• Na uitwendige bestraling is die kans 2 tot 4 op 100, afhankelijk van het aantal bestralingen en de grootte van het bestraalde gebied.

Meer informatie over onze zorg bij kanker vindt u op onze Oncologiepagina.