Meer informatie

Wat is een diabetische voet?

Oorzaak

Als u suikerziekte heeft, kunnen uw zenuwen beschadigd raken, wanneer u lang te veel suiker (glucose) in uw bloed hebt. Vooral de langste zenuwen gaan stuk, zoals de zenuwen die naar de voet gaan. Hierdoor krijgt u minder gevoel in uw voeten. Daardoor voelt u wondjes minder snel. Voetwondjes kunnen dan uitgroeien tot grote wonden. Te veel suiker in uw bloed zorgt ook voor smallere bloedvaten, waardoor het bloed minder goed naar de voeten stroomt. Daardoor genezen wondjes minder snel en krijgen ze infecties door bacteriën.

Een voetwond kan op verschillende manieren ontstaan. De grootste boosdoener is eelt. Als u eelt niet deskundig laat verwijderen, kunt u onder de eeltlaag bloedingen krijgen. Daardoor sterven de cellen onder de eeltlaag af. Dan ontstaan er voetwonden.

Verschillende voetafwijkingen kunnen drukplekken veroorzaken op de voet. Op die drukplekken kunnen wondjes ontstaan. Deze voetafwijkingen zijn bijvoorbeeld:

• een hamerteen
  Dit is een misvorming van een van de tenen.
• een holvoet
  Hierbij staat de onderkant van de voet hol.
• oedeem
  Dit is een ophoping van vocht in de voet.
• nagelmisvormingen
• klauwteen
  Dit is een misvorming van een van de tenen.
• een hallux valgus
  Hierbij staat de grote teen schuin naar de tweede teen toe, waardoor een knobbel ontstaat
• een charcot-voet
  Dit is een afwijking aan de botten en gewrichten
• misvormingen door ongelukken, erfelijke aandoeningen of chirurgie

In het ergste geval sterft een teen of de hele voet af door zuurstoftekort. Afgestorven weefsel en infecties kunnen leiden tot bloedvergiftiging. Vaak moeten we dan een teen of de hele voet afzetten (amputeren).

Klachten

Verschijnselen die horen bij een diabetische voet, zijn:

• droge voeten
• minder gevoel in uw voeten
• tintelingen of pijn
• koude voeten
• wondjes die moeilijk genezen
• verkleuringen aan uw tenen of voeten
• veel eelt met pijn

Een van de grootse problemen die kunnen ontstaan door een diabetische voet, is een wond die niet geneest. Dit komt niet zo vaak voor, slechts bij één op de tweehonderd mensen met diabetes.

Behandeling

Er zijn verschillende soorten behandelingen voor een diabetische voet, zoals:

• een bezoek aan de Eerste Diabetische Voethulp
• een controle op de wondpoli
• een gipsbehandeling
• een tijdelijke drukverminderaar
• speciale schoenen
• antibiotica tegen de ontsteking
• een operatie aan de bloedvaten
• een amputatie

Voorkomen is beter dan genezen. Daarom is het heel belangrijk om zelf goed voor uw voeten te zorgen. Zelfzorg noemen we dat.

Behandeling

Eerste Diabetische Voethulp

Met nieuwe klachten of spoedklachten aan uw voetwond kunt u terecht bij de Eerste Diabetische Voethulp in HMC. De verpleegkundig specialist diabetische voet en de wondverpleegkundige onderzoeken u hier. Zij stellen een diagnose en maken een behandelplan. Een afspraak duurt gemiddeld ongeveer één uur. Tijdens dit bezoek onderzoeken we:

• de voetwond
• de doorbloeding van de onderbenen
• de suiker in uw bloed (glucoseregulatie)
• het gevoel in uw voet

Soms laten we aanvullend onderzoek verricht, zoals een röntgenfoto of CT-scan. De vervolgafspraken vinden plaats op de wondpoli. Na het bezoek gaat u naar huis of blijft u in het ziekenhuis. Dit hangt af van de ernst van uw medische situatie.

Controle op de wondpoli

Als u last heeft van een diabetische voet, komt u regelmatig langs bij de wondpoli in HMC. Tijdens de controles onderzoeken wij uw voeten. De wondverpleegkundige reinigt en behandelt de wond. De wondverpleegkundige voert ook kleine behandelingen uit, zoals eelt verwijderen.

Gipsbehandeling

Een gipsbehandeling helpt vaak goed om de druk op de wond te verlagen en de wond te beschermen. Daarvoor maken we een gipsverband dat we volledig naar de voet vormen. Zo verspreidt de druk zich over de gehele voet. Zo'n gipsverband noemen we met een Engelse term een 'Total Contact Cast', kortweg TCC. Om druk op de voet en wond verder te verkleinen, raden we aan om met krukken te lopen. Het beste is overigens om zo min mogelijk te lopen.

Soms zetten we uw been een tijd in het gips. Het gips zorgt ervoor dat de voet rust krijgt en dat de druk beter verdeeld wordt over de voetzool en een deel van het onderbeen. Omdat het gips strak om uw been zit, hoopt zich minder vocht op. Het gips zorgt er ook voor dat u zich minder makkelijk stoot.

Wanneer we het gips hebben aangelegd, is het belangrijk dat u het gips iedere dag controleert. U moet kijken:

• of het gips nog goed past
• of er naast het gips geen wondjes, verkleuringen of huidbeschadigingen ontstaan
• of het gips niet beschadigd is
• of het gips droog blijft

Nat gips maakt de huid zacht en vergroot de kans op een infectie.

Drukverminderaars

Vilt
Uit vilt van 5 millimeter dik knippen we een vorm met een opening rond de wond. Deze past precies op uw voet en zorgt dat de wond vrij ligt. Hiermee verkleinen we de druk op de wond. Afhankelijk van waar de wond zit, plakken we het vilt op de voet of in de schoen. We raden het gebruik van eksteroogpleisters af.

Teenorthese
Een voetafwijking zorgt vaak voor druk op uw voet. De podotherapeut kan in sommige gevallen een teenorthese maken. Dit is een mal voor uw tenen, die de tenen vrij legt als er een wond is. U kunt de teenorthese ook dragen om een wond te voorkomen. De podotherapeut maakt de mal op maat van uw voet. Het materiaal van de teenorthese is kunststof (siliconen).

Steunzolen
Steunzolen verkleinen de druk op de voet. Ook verbeteren steunzolen de stand en beweging van uw voeten en lichaam. Ze bieden extra ondersteuning aan de voeten en voetbogen. Ze zijn alleen geschikt als u geen wond aan uw voeten heeft. De orthopedische schoenmaker of de podotherapeut maakt de steunzolen op maat van uw voet. Daarvoor maakt deze eerst een 3D-beeld van uw voet. U draagt de steunzool in uw gewone schoenen of orthopedische schoenen.

Speciale schoenen

Orthopedische schoenen
Orthopedische schoenen verdelen de druk onder de voet beter dan een gewone schoen. Ook beschermen ze uw voet beter. Daardoor krijgt u minder snel eelt en wonden op uw voeten. De orthopedische schoenmaker maakt deze schoenen voor u op maat. Het is belangrijk dat u de orthopedische schoenen ook binnenshuis draagt.

Verbandschoenen
De verbandschoen zorgt voor meer ruimte voor de voeten en legt de wond vrij. Soms doen we er extra vilt bij om de druk te verkleinen. Met name voor bredere voeten is een verbandschoen prettig. U maakt de verbandschoen zelf gemakkelijk op maat met de sluiting van klittenband. Daardoor past uw voet ook met verband of zwachtels gemakkelijk in de verbandschoen. De verbandschoen is één of twee maten groter dan uw normale schoenmaat. Zo voelt u geen druk bij de neus van de schoen. U mag de schoen wassen op veertig graden. Laat de schoen daarna drogen aan de lucht, dus niet in een wasdroger. Droog de schoen met de bijgeleverde mallen erin. Zo behouden ze hun vorm. Wanneer u een verbandschoen om uw voet heeft, moet u rust houden. Het is belangrijk dat u zo min mogelijk beweegt, zodat de wond tijd heeft om te genezen.

WCS-sandaal
WCS is de afkorting van het Engelse 'Wound Care Shoe', ofwel een schoen voor wondverzorging. De WCS-sandaal heeft een dikke bodem. Deze snijden we op maat op de plaats van de wond. Zo halen we de druk op wond weg. Het is belangrijk dat u de sandaal altijd draagt, ook binnenshuis. U krijgt normaal gesproken één sandaal. Vanwege het hoogteverschil met uw andere voet, loopt u minder stabiel. Eventueel kunt u de zool laten verhogen van de schoen die u aan de andere voet draagt. Wij adviseren om zo min mogelijk te lopen.

Rebacare-slof
De Rebacare-slof is een zachte slof die sluit met klittenband. Deze slof is zeer geschikt voor een wond op de hiel, achillespees of enkel. De slof zorgt ervoor dat de hiel, achillespees en enkel volledig vrij liggen. Dit zorgt voor een betere doorbloeding op die plekken en voor minder druk op de wond. U draagt de slof wanneer u ligt, bijvoorbeeld in bed.

Antibiotica tegen ontsteking

Wanneer een wond op uw voet in aanraking komt met bacteriën, kan uw voet ontstoken raken. Antibiotica zorgen ervoor dat de bacteriën doodgaan, waardoor de wond sneller geneest. Neem direct contact op met het ziekenhuis, als u last heeft van deze klachten:

• roodheid
• zwelling
• warmte
• pijn
• pus
• ziek voelen
• koorts

Operatie aan de bloedvaten

Wanneer bloedvaten vernauwen en verstopt raken, stroomt er minder bloed naar de voeten. Daardoor gaan er minder voedingsstoffen er minder zuurstof naar de wond. Die geneest daardoor minder snel. Als de bloeddoorstroming naar de voeten niet goed genoeg is, is het soms nodig om een operatie aan de bloedvaten uit te voeren. Hiermee voorkomen we een amputatie van de tenen of de voet. Een operatie aan de bloedvaten kan op twee verschillende manieren:

• dotteren
• bypassoperatie

Dotteren
De arts brengt via het bloedvat een ballonnetje naar de vernauwing. Dit ballonnetje maakt het bloedvat wijder op de plek van de vernauwing. Een kunststof of metalen buisje (stent) blijft achter om het bloedvat open te houden. Het bloed stroomt hierna weer normaal door het bloedvat.

Dotteren. Van links naar rechts:

1. Het bloedvat heeft een vernauwing.
2. De arts brengt een stent met een ballonnetje in.
3. De stent en het ballonnetje zitten netjes op hun plaats.

 

Dotteren. Van links naar rechts:

1. De arts pompt het ballonnetje op. De stent rekt op.
2. De arts verwijdert het ballonnetje. De stent blijft zitten en houdt het bloedvat open.
3. Het bloed stroomt weer door.

Bypassoperatie
Als een bloedvat erg verstopt is, maken we soms een omleiding (bypass). Hierbij gebruikt de arts een ader uit uw been of een kunststof ader. De bypassoperatie vindt plaats op de operatiekamer. Voor deze ingreep moet u meestal even in het ziekenhuis verblijven.
In sommige gevallen gebruiken we een combinatie van dotteren en een bypassoperatie.

Amputatie

Om bloedvergiftiging te voorkomen, is het soms noodzakelijk om een teen, een voet of zelfs een onderbeen af te zetten (amputatie). Dit gebeurt pas, als er echt geen andere oplossing meer is. Eén op de vijftien mensen met een diabetische voet krijgt op den duur te maken met een amputatie.

Zelfzorg

Naast de behandelingen in het ziekenhuis, kunt u zelf uw diabetische voet behandelen. Dat noemen we zelfzorg. Hiermee maakt u het risico op problemen met uw voet fors kleiner. Door goede dagelijkse zelfzorg, ontstaan geen nieuwe wondjes en worden bestaande wondjes niet erger.

Het is belangrijk dat u de wond reinigt en verzorgt zoals de wondverpleegkundige aan u heeft uitgelegd. Als u het lastig vindt om uw voeten zelf te behandelen, kunt u thuiszorg inschakelen. Een medewerker van thuiszorg komt dan bij u thuis om u te ondersteunen. Wij kunnen thuiszorg voor u aanvragen.

De zelfzorg bestaat uit vier onderdelen:

• Controle van uw voeten
• Verzorging van uw voeten
• Bescherming van uw voeten
• Voetoefeningen

Controle van uw voeten

Het is belangrijk om problemen met uw voet zo snel mogelijk te herkennen en te behandelen. Het is daarom verstandig uw diabetische voeten iedere dag op wondjes of afwijkingen te controleren.

Controleer uw voeten iedere dag op:

• wondjes
• verkleuringen
• verdikkingen
• ingegroeide nagels

Ziet u veranderingen of afwijkingen aan uw voeten? Neem dan direct contact op met uw (huis)arts
of de Eerste Diabetische Voethulp.

Tip! Gebruik een vergrotende handspiegel om zelf uw voetzolen te controleren.

Verzorging van uw voeten

Wassen

• Was uw voeten één à twee keer per dag, met niet te koud of te warm water.
• Gebruik weinig zeep.
• Neem geen voetbad. Dat maakt de huid week en maakt uw voeten kwetsbaarder.

Drogen

• Dep uw voeten na het wassen goed droog, vooral tussen de tenen.
• Wrijf niet over uw voet, want daarmee beschadigt u de kwetsbare huid en wrijft u wondjes open.

Insmeren

• Smeer uw voeten na het afdrogen in met dunne olie of vette voetencrème.

• Zorg dat er geen olie of crème tussen uw tenen komt.
• Doe daarna meteen sokken aan, zodat u niet uitglijdt door de olie of crème.

Pedicure

• Ga naar een ervaren medisch pedicure of podotherapeut voor het knippen en verzorgen van uw nagels of het verwijderen van likdoorns en eelt.
• Gebruik nooit likdoornpleisters.

Let op! Ga nooit zelf met een scherp voorwerp zoals een schaartje of mesje met uw voeten of nagels aan de slag. Daardoor kunt u gemakkelijk een wondje veroorzaken. Verwijder zelf nooit eelt.

Nagels knippen

• Kies bij voorkeur voor een medisch pedicure om uw voeten te verzorgen en uw nagels te knippen.
• Is dit niet mogelijk? Gebruik dan een nagelknipper en geen schaartje. Knip uw nagels recht en niet te kort af.
• Heeft u kalknagels? Ga hiervoor altijd naar de medisch pedicure of podotherapeut.

Bescherming van uw voeten

Sokken

• Trek iedere dag schone sokken of kousen aan.
• Zorg dat de sokken of kousen geen gaten, geen dikke naden, geen strak elastiek en geen plooien hebben.

Schoenen

• Draag goed passende platte schoenen. Zorg dat de schoenen niet knellen.

• Kies een schoen met een zool die de voetboog goed ondersteunt.
• Let er op dat de bovenkant en de neus van de schoen van binnen zacht aanvoelen. Het beste kunt u advies vragen in een goede schoenenwinkel.
• Draag niet elke dag dezelfde schoenen, tenzij u aangepaste schoenen heeft.
• Schud uw schoenen altijd uit, voordat u ze aantrekt. Voel of er geen steentjes of harde randjes aan de binnenkant van uw schoenen zitten.

• Heeft u over een grindpad gelopen? Controleer dan daarna of er geen steentje in uw schoen terecht is gekomen.
• Draag altijd schoenen, ook in huis. Loop nooit op blote voeten. Omdat u weinig gevoel heeft in uw voeten, kunt u op een voorwerp stappen zonder dit te voelen. Zo kan er een wond ontstaan, zonder dat u het doorheeft.

• Sloffen zijn niet stevig genoeg, behalve verbandschoenen.

• Gebruik nooit gaas en verband om uw voeten in uw schoenen te beschermen. Gaas en verband vergroten de druk op uw voeten op bepaalde plekken in de schoenen.

Opwarmen

• Gebruik sokken om uw voeten op te warmen.

• Gebruik nooit een warme kruik. U verbrandt daarmee uw voeten zonder dat u het zelf merkt.

Oefeningen

Bewegen zorgt ervoor dat het bloed beter door uw lichaam stroomt en dus ook door uw voeten. Hieronder vindt u enkele simpele voetoefeningen om een diabetische voet te voorkomen of te verminderen.

Benenzwaai

• Houd u goed vast aan een tafel, stoel of deurpost.
• Zwaai met één been zo ver mogelijk naar voren en vervolgens zo ver mogelijk naar achteren.
• Strek uw voet elke keer flink naar voren of naar achteren.
• Blijf daarbij goed rechtop staan.
• Herhaal de benenzwaai tien keer.
• Adem steeds goed door.
• Doe deze oefening opnieuw met het andere been.
• Doe de oefening liefst enkele malen per dag.

Voetendraai

• Ga op de grond zitten.
• Als dat lastig is, kunt u de oefening ook liggend op bed doen.
• Draai beide voeten naar binnen, en dan naar buiten.
• Herhaal de voetendraai tien keer.
• Adem steeds goed door.
• Doe de oefening liefst enkele malen per dag, maar in ieder geval na het opstaan en vóór u gaat slapen.

Door de knieën, op uw tenen

• Houd u goed vast aan een stoel.
• Zak vervolgens door uw knieën.
• U zult merken dat u niet plat op uw voeten blijft, maar op uw tenen gaat staan.
• Ga weer rechtop staan en ga direct op uw tenen staan.
• Probeer deze vermoeiende oefening vijf keer te doen.
• Adem steeds goed door.
• Probeer deze oefening een paar keer per dag te doen. U zult merken dat het steeds beter gaat.

Sta op en zit

• Ga zitten op een stoel en trek uw hielen op.
• Leg uw handen op uw knieën.
• Probeer vanuit uw benen op te staan, zonder uw handen te gebruiken.
• Zak vervolgens weer rustig door uw knieën op de stoel.
• Probeer deze vermoeiende oefening vijf keer te doen.
• Adem steeds goed door.
• Probeer deze oefening een paar keer per dag te doen. U zult merken dat het steeds beter gaat.

Wanneer moet u direct contact opnemen met HMC?

Neem direct contact op met de Eerste Diabetische Voethulp, als u last heeft van deze klachten:

• roodheid
• zwelling
• warmte
• pijn
• pus
• ziek voelen
• koorts

Heeft u nog vragen?

Heeft u nog vragen of twijfelt u of u last heeft van een diabetische voet? Neem dan altijd contact op met uw huisarts of behandelend arts.

Wachttijden

Eerste Diabetische Voethulp

Spoed: Binnen 24 uur
Geen spoed: Binnen 48 uur

Wondpoli

Als na uw bezoek aan de EDVH blijkt dat het nodig is om een vervolgafspraak op de Wondpoli te maken, dan plannen we deze voor u in.

De teksten en illustraties op deze pagina hebben wij ontwikkeld in samenwerking met het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).