Meniscustransplantatie in HMC: de oplossing voor een bepaalde groep patiënten

Van links naar rechts: Orthopedisch chirurgen Bart Oudelaar en  Ewoud van Arkel

De meniscus is bij velen bekend, vooral in de voetbalwereld, waar een meniscusblessure vaak wordt omschreven als een ‘voetbalknie’. Maar ook zonder topsporter te zijn, kun je je meniscus beschadigen. Dit kleine onderdeel van de knie is zo belangrijk dat het verwijderen ervan tot blijvende pijnklachten kan leiden. Voor jonge mensen kan een meniscustransplantatie een uitkomst zijn: hierbij wordt de beschadigde meniscus vervangen door een meniscus van een donor. Deze unieke operatie wordt alleen uitgevoerd in de Focuskliniek van HMC.

Orthopedisch chirurg Ewoud van Arkel wordt gezien als dé expert in meniscustransplantaties in Nederland. “Laatst heb ik mijn 200ste operatie gedaan,’ zegt hij met een glimlach. Inmiddels werk ik samen met mijn collega Bart Oudelaar, zodat we ervoor kunnen zorgen dat patiënten ook in de toekomst de best mogelijke zorg voor hun meniscus krijgen.”

De meniscus: schokdemper van je knie

“De meniscus is een veerkrachtig schijfje dat in een gezonde knie werkt als een stootkussen,’ legt Van Arkel uit. ‘Het vangt schokken op en beschermt het kraakbeen tegen slijtage. Als de meniscus scheurt willen we deze daarom het liefst herstellen: ‘safe the meniscus’! Dit doen we door de meniscus te hechten. Maar soms raakt de meniscus zo beschadigd dat we hem moeten verwijderen. Voor patiënten zonder meniscus kan dat zorgen voor pijn en problemen met bewegen. In zulke gevallen is een meniscustransplantatie een uitkomst. We vervangen de verwijderde meniscus door een donor-meniscus, waardoor de schokbrekerfunctie van de knie weer is hersteld.”

“Niet iedereen komt in aanmerking voor deze meniscusoperatie. “Leeftijd speelt mee, en de knie moet stabiel zijn, met een rechte beenas en beperkte kraakbeenslijtage,” legt Van Arkel uit. “Op een röntgenfoto en een MRI kan ik dat goed beoordelen.” Na de ingreep zijn veel patiënten opgelucht: ze kunnen weer pijnvrij bewegen. Maar Van Arkel waarschuwt wel dat niet alle sporten daarna nog mogelijk zijn.

Meniscus is Grieks voor kleine maan

De meniscus dankt zijn naam aan het Griekse woord voor ‘kleine maan’. “Tijdens mijn opleiding besloot ik te promoveren op dit kleine kraakbeenstukje in de knie. Een van mijn opleiders wilde als eerste in Nederland een donor-meniscus transplanteren. Samen hebben we die primeur gerealiseerd, en dat werd uiteindelijk ook het onderwerp van mijn proefschrift,” vertelt hij. Inmiddels blijft Van Arkel in beweging: momenteel werkt hij mee aan de ontwikkeling van een kunstmeniscus.

Een kunstmeniscus die met ’tape’ wordt vastgemaakt in de knie

“Kijk, dit is een kunstmeniscus,’ zegt Van Arkel terwijl hij een klein, maanvormig schijfje in zijn hand laat zien. ‘Het is gemaakt van kunststof en voelt zacht aan, een beetje zoals een winegum. Op dit moment wordt onderzocht of deze kunstmeniscus de donorvariant kan vervangen. Het lastigste daarbij is hoe je hem goed aan het onderbeen bevestigt. Wat zo mooi is aan een donor-meniscus, is dat die van biologisch materiaal is. Daardoor groeit hij vast aan het bot, en dat proces is echt fascinerend om te zien. Bot op bot geneest namelijk heel goed.”

Donor-meniscus met stukjes bot zodat de meniscus goed kan vastgroeien in het bot van de knie 

Meniscustransplantatie erkend door STZ

“Van Arkel heeft veel kennis en ervaring opgebouwd als het gaat om de meniscus, en dat blijft niet onopgemerkt. De vereniging Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen (STZ) heeft de meniscustransplantatie in HMC opnieuw voor 5 jaar erkend als topklinische zorgfunctie. “Dit betekent dat we in HMC door kunnen blijven gaan met het helpen van patiënten die na het verwijderen van een meniscus last houden van pijn,” vertelt Van Arkel trots.