Emotie en adrenaline op de operatiekamer: hoe het operatieteam van HMC traint op presteren en communiceren onder tijdsdruk

Doorgaans spreekt operatieassistent Mara de Beus kalm en rustig tijdens een planbare operatie, maar nu kan ze niet anders. De zwaargewonde patiënt die onverwacht is binnenbracht verliest veel bloed. Zo direct mogelijk laat ze weten wat ze nodig heeft van haar team op de operatiekamer. Als elke seconde telt is er geen tijd te verliezen.

“Op dat moment gaan we als team door één deur om de beste zorg te geven”

Gelukkig gaat het vandaag om een training, maar wel een hele bijzondere. De simulatiepop op de operatietafel is heel realistisch gemaakt door anesthesioloog Niels Heijmeskamp. Het operatieteam is binnen ‘no time’ vergeten dat het om een oefening gaat. “Precies de bedoeling,” vertelt anesthesioloog en organisator Ahmed Al-Sarraf, “dat je dezelfde stress en tijdsdruk voelt wanneer onverwacht een echte traumapatiënt op de OK binnenkomt.”

Ahmed: “Voor deze training nodigen we ook jong gediplomeerden en arts-assistenten uit om ze inzicht te geven in zo’n situatie. Ze staan dan zij en zij met ervaren collega’s die een observerende en coachende rol aan nemen.”

“Direct  communiceren is van levensbelang”

Traumachirurg Alexander Leijdesdorff: “We hebben allemaal de juiste vaardigeden en weten wat we moeten doen in een acute situatie op de operatiekamer. Bij deze oefening ervaar je ook een andere manier van communiceren met elkaar. Veel directer en met zo min mogelijk woorden. Dat is niet onbeleefd, maar van levensbelang. Op dat moment ga je als team ondanks alle hectiek door één deur om de beste zorg te geven.”

“Je voelt daadwerkelijk de adrenaline stijgen”

Ahmed: “De kunst is om in een trauma-oefening op het stressniveau te komen waarbij je daadwerkelijk je adrenaline voelt stijgen. Dat is de reden waarom we in HMC zelf een zogenaamd fantoom hebben gemaakt. Een fantoom is een oefenpop die gebruikt wordt in de geneeskunde. Mijn collega Niels Heijmeskamp heeft het fantoom en het oefenscenario zo realistisch gemaakt dat het operatieteam direct moet handelen. Er wordt onverwacht een forse bloeding gesimuleerd. Uitgebreid opereren als traumachirurg doe je dan niet, je moet snel de keuze maken voor ‘damage conrol surgery’. Het hele team is verantwoordelijk om de patiënt te stabiliseren.”

De simulatiepop – het oefenscenario is een patiënt na een gasexplosie met aangezichtsletsel, bloed en lucht in de longen, gebroken bovenbeen met materiaalresten van de explosie in de wond.

“Onderzoeken hoe je kunt opereren op een simulatiepop”

Anesthesioloog Niels Heijmeskamp is de creatieve maker van de oefenpop met het bloedend been als fantoom. De trainers van de anesthesiologie in HMC hebben goed nagedacht over welk scenario ze wilden oefenen op de OK. In dit geval een ernstig beschadigd bovenbeen met beschadigd bot en vaten. Op dit scenario heeft Niels het fantoom gemaakt voor de simulatiepop.

Niels: Het fantoom is zo gemaakt dat je ook snel kan opereren. Bij een levensbedreigende situatie heb je niet de tijd om de vaten netjes te hechten. Je kiest voor een zo snel mogelijke operatie om het bloedverlies te stoppen en de bloedvoorziening van het been tijdelijk te herstellen. Maar hoe kun je het bloedverlies en gebroken been realistisch herstellen op het fantoom? Ik doe veel onderzoek naar materiaal dat op een echte OK gebruikt mag worden. Gelatine bijvoorbeeld wordt vaak gebruikt in onderwijssetting omdat het lijkt op echt weefsel. Maar is gemaakt van dierlijk eiwit, waardoor je het niet op OK mag gebruiken. Je gaat kijken welk materiaal wel geschikt is. Ook naar oplossingen om echte röntgenbeelden te kunnen maken tijdens de oefening, bijvoorbeeld door gebruik van metaalverf op de kunststof botten.”

Anesthesioloog Niels Heijmeskamp (links in beeld) is de creatieve maker van het realistische fantoom en simulatiepop.

“Door deze training raken we als team nog beter op elkaar ingespeeld”

Operatieassistent Mara de Beus: “Deze vorm van trainen op onze eigen operatiekamer én met je eigen collega’s is heel waardevol. We vormen zo een nog hechter en op elkaar ingespeeld team. Goede communicatie binnen het team is van levensbelang bij het behandelen van multi trauma patiënten op de operatiekamer. Twee woorden of een blik van een collega is al genoeg om te begrijpen wat er nodig is. Maar ook oog hebben voor elkaar: hoe gaat het met de chirurgen of anesthesie? We blijven op elkaar afgestemd.”

“Ja, het is hectisch als er onverwacht een patiënt binnenkomt met bijvoorbeeld een steekwond, dan is er bij iedereen spanning, emotie en adrenaline . Uiteindelijk willen allemaal één ding, dat de patiënt zo goed mogelijk van de operatietafel afkomt.”