Ömer: “Een goede gezondheid begint bij jezelf”

“De diagnose darmkanker had ik totaal niet zien aankomen”

Ömer Hünkar Ilik (62) was 19 jaar toen hij vanuit Turkije naar Nederland kwam. Het was een sprong in het onbekende. Hij werd opgevangen door zijn Turkse landgenoten die deze grote stap eerder maakten. Jaren later is hij, als dank, de bedenker van het monument van de gastarbeider in Rotterdam. Nog steeds is hij begaan met de migranten in Nederland. In 2019 krijgt Ömer darmkanker. Hij motiveert anderen nu om gezond te leven. 

Ömer: “Als zelfstandig ondernemer werk ik aan projecten voor migrantenouderen om hun achterstand in welvaart, digitalisering en gezondheid aan te pakken. In 2019 was ik druk bezig met het ontwikkelen van de cursus ‘Mijn Diabetes, Mijn Zorg’ voor migranten in Rotterdam. Het woord ‘Mijn’ is daarin belangrijk, want een goede gezondheid begint bij jezelf. Ik was het cursusmateriaal aan het printen toen ik een telefoontje kreeg. Het was de arts die vertelde dat de uitslag van mijn darmonderzoek niet goed was. ‘U heeft darmkanker’. Deze diagnose had ik totaal niet zien aankomen.”

Het begon met het bevolkingsonderzoek darmkanker

“Ik ben over de 50 en had al een keer de envelop in de brievenbus gekregen voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Voor het eerst dacht ik: ‘Laat ik meedoen’. Ik heb de envelop met een beetje van mijn ontlasting opgestuurd. Een paar weken later kreeg ik een oproep voor verder onderzoek. Er was bloed in mijn ontlasting gevonden.”

“Bij het tweede onderzoek zijn stukjes weefsel uit mijn darm weggenomen en onderzocht. Die waren niet goed. Ik had een tumor in mijn darm. Alles ging daarna heel snel. In HMC Antoniushove ben ik geopereerd door chirurg Marinke Westerterp. Ze was heel open en vriendelijk. Ze heeft een stuk van mijn darm met de tumor verwijderd. Toen ik dokter Westerterp na de operatie weer zag, keek ze bezorgd. Ze vertelde dat ik naast het weghalen van een groot stuk darm ook een aantal chemokuren moest krijgen.”

 In Turkse cultuur is ziekenbezoek belangrijk

“Het was een moeilijke tijd. Toen ik wist dat ik darmkanker had, heb ik mijn Turkse vrienden uitgenodigd. Ze hoopten dat ik zou vertellen wanneer ik officieel ging trouwen met mijn partner. Maar ik zei: ‘Dames en heren, ik heb kanker en ik weet niet hoe het gaat aflopen’.”

“In de Turkse cultuur is ziekenbezoek belangrijk, maar ik had rust nodig. Ik wilde niet elke dag bezoek. Toen ben ik een groepsapp gestart met wel 150 vrienden. Dit gaf iedereen rust. Ze hoefden mij en elkaar niet te bellen om te vragen hoe het met mij ging. En ik had een appgroep vol supporters die mij steunden. Zij gaven mij zicht op licht.”

Wandelen doet wonderen

Wandelen is werken aan je gezondheid

“Als ik nu naar foto’s van vóór mijn darmkankeroperatie kijk, had ik beter moeten weten. Ik was te dik, leefde niet gezond en werkte te hard. Ook ben ik diabetespatiënt. Ik heb mijn leefstijl drastisch veranderd en vertel nu mijn verhaal aan de Turkse en Marokkaanse gemeenschap. Zo wil ik hen duidelijk maken hoe ze zelf kunnen bijdragen aan hun eigen gezondheid. Vanuit de Turkse Vereniging DSB (Dialoog en Sociale Binding) organiseer ik nu samen met de Bas van de Goor Foundation jaarlijks 40 wandelgroepen voor mensen met een andere culturele achtergrond. Want wandelen is werken aan je gezondheid!”

“Ik ken de Turkse cultuur en eet- en beweeggewoonten. Ik loop elke dag langs de Turkse bakkerijen vol wit brood en zoete lekkernijen. Suikerwinkels noem ik ze. Ik weet dat ook armoede een rol speelt. Tijdens het wandelen vertel ik de deelnemers in het Turks over wat gezond eten betekent. Ook leg ik uit dat de Turkse keuken veel goedkope vezelrijke gezonde recepten kent, zoals linzen- en tahinbrood. Ik laat ze zelf ervaren hoe belangrijk meer bewegen én ontspannen is. Voor veel Nederlanders is buiten zijn en wandelen heel normaal. Ik stimuleer Turkse mensen zodat wandelen ook een gewoonte wordt in hun cultuur.”

Verschillen in cultuur en zorg

Ömer: “Ook het cultuurverschil zorgt ervoor dat mensen met een migratieachtergrond anders naar zorg kijken. In de Turkse cultuur is er veel ontzag voor een arts, hij of zij bepaalt de behandeling. Terwijl een Nederlandse arts in de spreekkamer de patiënt uitgebreid informeert. Zodat de patiënt kan meebeslissen over zijn over haar behandeling. Of de leefstijl kan veranderen. Turkse mensen bezoeken vaker de huisarts dan autochtone Nederlanders en zoeken de oplossing vooral in medicijnen. Ziekte voorkomen is vaak nog een onbekend begrip. Ik zeg altijd: ‘Als je met 1 vinger naar de dokter kunt wijzen, wijs dan ook met 3 vingers naar jezelf’. Ook jij kan bijdragen aan je eigen gezondheid.”

“Daarnaast is palliatieve zorg niet echt bekend in de Turkse cultuur. ‘Wie bepaalt hoe lang ik nog te leven heb?’ Toen ik hoorde dat ik darmkanker had, bereidde ik mijn omgeving voor op het moment dat ik niet meer zou kunnen genezen. Ik wist uit ervaring dat kwaliteit van leven in de laatste levensfase belangrijk is. Voordat ik kanker kreeg, hebben we de laatste wens van een vriend laten uitkomen. Hij had een hersentumor. We zijn met hem en 8 vrienden naar Cuba gereisd.”

“Wil ik gezond blijven, dan moet ik nu aan mijzelf werken”

Het gaat goed met Ömer. Een paar weken voor dit interview kreeg hij van chirurg Marinke Westerterp te horen dat alles goed was. “Kom over 5 jaar maar terug voor controle”, was de boodschap.

Ömer: “Ik wil het hele team van HMC Antoniushove bedanken voor hun inzet en vriendelijkheid tijdens mijn behandeling. De diagnose darmkanker heeft mijn denkpatroon veranderd. Er is geen morgen, alleen vandaag. Ik ben 62 en wil ik er voor mijn dochter en partner zijn. Dan moet ik nu aan mijzelf werken. Ik let op wat ik eet en wandel bijna dagelijks door het Haagse Bos. Wandelen doet wonderen en is nog gratis ook.”