Voedingsadvies voor gemalen of vloeibare voeding

Over voedingsadvies voor gemalen of vloeibare voeding

Door uw ziekte of behandeling kunt u (tijdelijk) gemalen of vloeibare voeding nodig hebben. Vloeibare voeding is eten dat van zichzelf vloeibaar is of vloeibaar is gemaakt. In deze tekst leest u hoe u genoeg energie en voedingsstoffen kunt binnenkrijgen als u gemalen of vloeibare voeding moet eten. Dit is belangrijk voor uw gezondheid. U krijgt ook tips om gezond en gevarieerd te eten.

Weeg uzelf regelmatig. Dan ziet u of u afvalt. Gebeurt dat? Vertel dit dan aan uw arts of diëtist.

Algemene adviezen

• Ga goed rechtop zitten tijdens het eten.
• Eet rustig en met aandacht.
• Kauw, snijd en/of prak het eten goed.
• Drink veel als u eet.
• Drink minstens 1,5 liter per dag.
• Neem veel jus, saus, room of boter bij het eten.

Eet en drink elke dag minstens:

• 1,5 tot 2 liter vocht: bijvoorbeeld water, thee, koffie, limonade, sap en melkproducten.
  Probeer daarvan 1 liter melkproducten te nemen, zoals melk, koffiemelk, chocolademelk, karnemelk, yoghurt, vla, kwark of pap.
  Drink ook 2 glazen vers vruchtensap, eventueel gezeefd.
  Of neem limonadesiroop met veel vitamine C, zoals Roosvicee of Karvan Cévitam.
• 2x een broodmaaltijd, met bijvoorbeeld brood, beschuit of ontbijtgranen.
• 100 gram vlees, vis of 2 eieren
  of 150 gram vegetarisch eten zoals tahoe of soja.
• 150 tot 200 gram groente (3 tot 4 opscheplepels)
  of 150 tot 200 ml groentesap.
• 150 gram aardappelen, pasta, rijst, mie of peulvruchten.

Voorbeeld van een dagmenu bij gemalen of vloeibare voeding

Broodmaaltijden of vervanging

Neem als u gemalen of zachte voeding moet nemen:

• Brood: Snij het in kleine stukjes, als dat nodig is zonder korst. U kunt wit brood, beschuit of crackers nemen. Neem geen brood met stukjes, zoals notenbrood en mueslibrood.
• Fijngemaakt beschuit of broodpap van brood zonder korstjes, samen met warme volle melk met eventueel room, boter of suiker.
• Margarine en boter: Besmeer het brood dik met (dieet)margarine of roomboter.
• Beleg: Neem hartig of zoet beleg naar keuze:
  • smeerkaas, roomkaas, cottage cheese of ricotta
  • hummus
  • geprakte of gepureerde avocado
  • zachte vleessoorten als worst, paté, leverpastei, smeerleverworst*
  • zachte vismouse
  • salades als zalm- of tonijnsalade
  • ei, zoals zacht gebakken ei, omelet of roerei.
  • pindakaas (zonder stukjes), gladde notenpasta, gladde jam, appelstroop, chocoladepasta of honing**

* In zachte vleessoorten zoals worst, paté en leverpastei kunnen schadelijke bacteriën zitten. Bijvoorbeeld listeria en toxoplasma. Dit is een risico voor zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Vooral als de producten niet goed verhit zijn of te lang bewaard worden. Daarnaast zit in deze vleessoorten veel verzadigd vet. Dit kan bijdragen aan een verhoogd cholesterol en een groter risico op hart- en vaatziekten. Neem daarom niet te veel zachte vleessoorten.

**In zacht, zoet beleg zoals jam, honing of chocoladepasta zit veel suiker. Dit beleg is daarom niet geschikt voor mensen met diabetes. Overleg dit met uw diëtist of arts als u diabetes heeft.

Neem als u (dikke) vloeibare voeding moet nemen:

• Drinken: Kies regelmatig voor drinken waarin meer voedingsstoffen zitten. Bijvoorbeeld melk, karnemelk, yoghurt, vla, chocolademelk, yoghurtdrank, drinkontbijt, fruitontbijt, helder vruchtensap.
• Afwisseling: U kunt het drinken hierboven goed vervangen door kant-en-klare of zelfgemaakte pap van volle melk. Bijvoorbeeld havermoutpap, griesmeelpap, rijste(bloem)pap, custardpap, Brinta of Bambix met suiker. Doe hier eventueel een scheutje room, klontje roomboter of klontje margarine bij.
  Pap op basis van graansoorten kan nog korrelig zijn en problemen geven. U kunt dit soort pap gladder maken met bijvoorbeeld een mixer. Pap op basis van meelsoorten is gladder. Bijvoorbeeld bloem- of maizenapap.

Warme maaltijd

Maak de warme maaltijden met de producten die hieronder staan:

Soep

• U kunt bouillon of soep nemen als u dat wilt. Bouillon of soep kunt u zelf maken zoals u gewend bent en daarna zeven met een zeef. Of u koopt kant-en-klare soep uit een pakje, blik of diepvries en zeeft deze.
  U kunt de bouillon of soep het beste een uur voor de maaltijd nemen als u snel een vol gevoel heeft. Neem in ieder geval geen bouillon of soep als u daardoor geen ruimte meer heeft voor uw warme maaltijd.
  In bouillon of gezeefde soep zitten niet veel voedingsstoffen. Ze kunnen dus niet een hele warme maaltijd vervangen.
• Een soep met veel vlees, groente en aardappelen erin kan wel een maaltijd vervangen. Zorg dat het vlees, de groente en de aardappelen eerst gaar zijn. Maal het vlees, de groente en de aardappelen dan fijn met bijvoorbeeld een stamper. Daarna kunt u er met de staafmixer of keukenmachine een gladde soep van maken. U kunt hierna nog een scheutje room, olie, crème fraîche, zure room of een klontje boter bij de soep doen. Dan krijgt u nog meer energie binnen als u de soep eet.
  Peulvruchtensoepen zoals erwtensoep, bruine bonensoep of linzensoep kunt u ook nemen als maaltijdsoep. Maak deze soepen zo nodig ‘gladder’ met de staafmixer of blender. Zeef eventueel de harde schilletjes eruit.

Neem als u gemalen of zachte voeding moet nemen:

• Vlees, vis, kip of vegetarische vervanging: U kunt kruimelig, zacht of smeuïg vlees, vis, kip of vegetarische vervanging nemen. Bijvoorbeeld tartaar, gehakt, ragout, worst, zalm, makreel, forel, witvis als kabeljauw, tilapia of sojaproducten.
• Jus of saus: Neem een portie jus of saus zoals u gewend bent. U kunt ook een klontje boter of margarine bij het eten nemen.
• Groenten: Kook de groenten gaar en snijd of maal ze fijn. Gebruik eventueel diepvriesgroenten of groenten uit glas of blik. Neem liever geen draderige groenten zoals asperges, zuurkool, prei, bleekselderij en lof*. Voeg boter, margarine, olie of een sausje toe.
• Aardappelen of aardappelvervanging: Aardappelen kunt u gekookt en geprakt eten als dat lukt. U kunt er ook puree van maken met volle melk, een klontje boter, margarine of room.
  Als het lukt, kunt u ook goed gaar gekookte pasta of rijst eten. Als u moeilijk rijst kunt eten, kan het ook paprijst of dessertrijst zijn.
  Mensen vinden aardappelpuree of puree van peulvruchten vaak lekkerder. U kunt deze puree op smaak brengen met peper, zout en kruiden.
• Toetje: Neem bijvoorbeeld een schaaltje vla, pudding, pap, yoghurt, kwark, roomijs of vruchten(moes) met room. Een milkshake kan ook. Doe er eventueel suiker, siroop, (slag)room, chocoladesaus of aardbeiensaus bij. U kunt het toetje 1 uur na de maaltijd nemen als u snel een vol gevoel heeft.

*Twijfelt u of een groente geschikt is? Neem dan contact op met uw diëtist.

Hoe maakt u de warme maaltijd vloeibaar (als u vloeibare voeding moet nemen)?

• Maak de onderdelen van de maaltijd eerst klaar zoals u dat gewend bent. Maak ze apart van elkaar klaar. Doe bij ieder onderdeel van de maaltijd kruiden en smaakmakers (bijvoorbeeld zout en peper) die u lekker vindt.
  Meng daarna het gare en kleingesneden vlees, de gare groenten en de gekookte aardappelen of puree door elkaar met jus, saus, bouillon of melk. Dit kunt u met een staafmixer doen in een mengbeker. U kunt ook een keukenmachine of blender gebruiken.
  De maaltijd kunt u zeven. U kunt de maaltijd als dat nodig is nog verder op smaak brengen met zout, aroma’s en kruiden.
  Het kan lekkerder zijn om vlees, groenten en puree los van elkaar te mengen met jus, saus, bouillon of melk en los van elkaar te serveren op uw bord.
• U bepaalt zelf hoe dik het vloeibare gerecht wordt door meer of minder vocht toe te voegen.
• Kunt u niet zelf het eten mixen of een maaltijdsoep maken? Dan kunt u kant-en-klaar vloeibare maaltijden nemen. Bijvoorbeeld potjes babyvoeding met groenten, aardappelen en vlees.

Tussendoortjes

Neem elke dag minstens 3x een tussendoortje. Doe dit tussen de maaltijden en voor het slapen.

Neem als u gemalen of zachte voeding moet nemen bijvoorbeeld:

• Zacht fruit zoals banaan, rijpe peer, perzik, avocado of meloen. Neem geen draderig of vezelrijk fruit zoals mango, papaja, sinaasappel of mandarijn
• Krokante koeken zoals lange vingers, speculaasjes en biscuits (zacht gemaakt in thee/koffie/melk)
• Zacht gebak zoals cake, slagroomgebak, kwarktaart, yoghurtgebak
• Chocolade, marsepein
• Plakjes leverworst, zachte worst
• Zachte kaassoorten, smeerkaas
• Pindakaas zonder stukjes (eet deze met een lepel, niet vloeibaar maar smeuïg)

Neem als u (dikke) vloeibare voeding moet nemen bijvoorbeeld:

• Vruchtenmoes of fruitsmoothie (kant-en-klaar of zelf gemalen met staafmixer/blender, eventueel gezeefd)
• Groentesap (zelfgemaakt of kant-en-klaar)
• Milkshakes (zelfgemaakt van roomijs, volle melk of vla en limonadesiroop)
• Pap, vla, vlaflip, pudding
• Volle yoghurt, Bulgaarse yoghurt
• Kwark (vol/romig, dik en vloeibaar, die u kunt eten met een lepel)
• Roomijs, softijs, sorbetijs (als het niet te hard bevroren is, maar smeltend en romig)

Hoe voorkomt u dat u afvalt?

• Eet vaker kleine porties op een dag als u niet genoeg kunt eten tijdens maaltijden.
  Eet bijvoorbeeld elke 2 uur iets en neem meerdere tussendoortjes.
• Gebruik het liefst volle melkproducten (volle melk, yoghurt, kwark, enzovoorts) in plaats van magere of halfvolle melkproducten. In volle producten zit meer energie.
• Doe slagroom, koffieroom, zure room of crème fraîche bij pap, vla, yoghurt, soep en saus. Neem de room het liefst ongeklopt. Dit geeft minder snel een vol gevoel dan geklopte slagroom.
• Doe extra olie, margarine of boter in pap, soep, saus, groenten of puree.

Wanneer heeft u drinkvoeding/desserts met extra energie en eiwitten nodig?

Lukt het niet om met de tips hierboven op gewicht te blijven en genoeg voedingsstoffen binnen te krijgen? Dan kunt u medische drinkvoeding nemen.

Drinkvoeding zijn drankjes of desserts waarin veel energie, eiwit, vitamines en mineralen zitten. Er zijn veel verschillende soorten en smaken.

Overleg met de diëtist of u drinkvoeding nodig heeft en hoeveel drinkvoeding u nodig heeft. De diëtist kan als dat nodig is medische drinkvoeding aan u voorschrijven.

Vragen over het voedingsadvies voor gemalen of vloeibare voeding?

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Dan kunt u ons op de volgende manieren bereiken:

• U kunt van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 16.30 uur bellen met een diëtist van het ziekenhuis. U bereikt ons op telefoonnummer 088 979 28 30.
• U kunt ook een e-mail sturen naar dietetiek@haaglandenmc.nl. Vermeld in de e-mail uw HMC-patiëntennummer.
• U kunt uw diëtist verder vragen stellen via een e-consult op patiëntenportaal mijnHMC.