Afval scheiden op de OK: zo doen we dat!

“We produceren zo ontzettend veel afval,” vertelt Hanneke Groen-Verhoeven als ze het complex van de operatiekamers in HMC Antoniushove binnenloopt. Hanneke is kwaliteitsfunctionaris en lid van het Groene OK team. Ze laat in 11 stappen zien hoeveel en welk afval er uit één operatiekamer komt en hoe we dat afval scheiden.

1. Afvalscheiding begint al vóór de operatie
Het scheiden van afval begint al voordat de operatie start. Hanneke: “In de ‘gewone’ afvalzak doen we restafval van operaties wat niet gescheiden kan worden. In de groene zak doen we de PP-doeken. Dit staat voor polypropyleen en deze doeken zitten om operatie-instrumenten heen.”

2. Afval van een liesbreukoperatie
“Bij deze relatief eenvoudige operatie van nog geen uur gebruiken we al veel spullen,” vertelt chirurg Marinke Westerterp (rechts op de foto). Denk aan: gaas, hechtdraad, handschoenen, plastic slang, implantaten, matjes, verpakkingen, verpakkingsdozen met beschrijvingen. Vooral dat laatste leidt tot ergernis.

3. Schoonmaken en afval wegbrengen
Na de operatie wordt de kamer direct schoongemaakt. Dit keer door Habibe. En operatieassistent Lucke den Houd brengt het afval naar de ‘vuile ruimte’, waar het wordt gescheiden. Hanneke vertelt: “Ziekenhuisafval mag niet zomaar als regulier afval verwerkt worden, we verzamelen het daarom in aparte bakken.”

4. Verpakkingen en frustratie rondom papierafval
“We zamelen papier en karton in de groene bakken. Medische materialen komen vaak in aparte verpakkingen en met instructieboekjes. Dat leidt tot veel extra afval en ook frustratie op de afdeling. Een mooie kans zou zijn om bijvoorbeeld QR-codes te gebruiken in plaats van elke keer een papieren handleiding. Dat zou veel papierafval schelen. Wellicht heeft dit ook allemaal met wet- en regelgeving te maken, maar het zou een mooie kans zijn om dat in de toekomst te veranderen.”

5. Duurzaam doen: herbruikbare zak en doeken recyclen
Meral leegt de groene afvalzak met PP-doeken: het afval dat al is verzameld vóór de operatie. De groene zak wordt na het legen weer teruggehangen en gebruikt voor de volgende lading PP-doeken. “We zamelen deze verpakkingsmaterialen van operatie-instrumenten in, zodat het uiteindelijk via eigen logistiek naar het milieuplein van HMC Westeinde kan. Daar wordt het in een balenpers geperst en vervoerd naar GreenCycl, waar het wordt gerecycled.”

6. Speciale afvalstromen en herbruikbaar instrumentarium
Naalden, mesjes en bepaalde staplers worden verzameld in speciale, gele containers. Deze bak met specifiek ziekenhuisafval wordt goed afgesloten en daarna verbrand. Hanneke: “Dit is een duur proces, maar gelukkig gooien we niet alles weg, en reinigen en steriliseren we ook instrumenten. We verzamelen instrumentarium in speciale bakken en brengen ze naar de CSA (Centrale Sterilisatie Afdeling). Dit proces zorgt ervoor dat instrumenten opnieuw gebruikt kunnen worden, en hiermee verminderen we afval.”

7. Recycling van staplers
“Speciale instrumentarium, zoals medische staplers die tijdens operaties worden gebruikt, maken we schoon, zamelen we in en worden zorgvuldig gerecycled door Greencycl. De batterijen worden verwijderd en apart verwerkt.”

8. Medicatieafval en glas
“Een andere afvalstroom is glasflacons van medicijnen. Ook die verzamelen we en gooien we apart weg. Als medicatie overblijft, dan verzamelen we dat apart in een speciaal vat. Dit doen we zodat het veilig kan worden vernietigd en medicijnresten niet in het riool terechtkomen.”

9. Heel veel hard, doorzichtig plastic
“Tot slot hebben we ook nog oranje bakken in de ‘vuile ruimte’ staan voor PET, het harde, doorzichtige plastic. Dit zit bijvoorbeeld om de medische staplers. Deze bakken worden regelmatig opgehaald en gerecycled.”

10. Duurzame dekens
“We stappen af van de bovenste, lichtblauwe deken en gaan over op de onderste dekens om patiënten warm te houden tijdens operaties. De donderblauwe dekens zijn wasbaar en worden via onze wasserij weer bij ons teruggebracht. Dit scheelt enorm in afval én geld. Dagelijks worden in HMC Antoniushove wel zo’n 35 dekens gebruikt en dat gooiden we voorheen dus gewoon elke dag weg.”

11. Interne logistiek is een belangrijke spil
Rabinder Soemai is een bekend gezicht in HMC en kent alle drie de locaties door en door. Hij doet vandaag het interne transport op HMC Antoniushove, en rijdt op de elektrische trekker met linnen- en afvalkarren. Soemai: “Ik ken elk hoekje in het ziekenhuis en haal vanuit allerlei plekken verzameld afval op. Ik breng het afval naar het vuildepot waar het gescheiden wordt ingezameld en uiteindelijk wordt afgevoerd. Het draait hierbij om details. Zo moeten de blauw-gele bakken met specifiek ziekenhuisafval echt goed worden afgesloten. En geef ik alle zwarte containers na het legen een fris geurtje.”

Ziekenhuisafvalberg verkleinen

Hanneke: “Materialen die niet meer steriel of bruikbaar zijn, zamelen we in voor simulaties en trainingen.”

Kortom, ze werken met z’n allen hard om de berg ziekenhuisafval te verkleinen. “We zijn blij dat overal in HMC meer aandacht is voor duurzaamheid. We willen de afvalstroom op de operatiekamer nog beter inrichten en blijven kijken naar nieuwe mogelijkheden. Zo gaat er ook gescheiden worden als we willen opstarten met aluminium verpakkingen en hechtdraden. Het is fijn dat afval een speerpunt is in de duurzaamheidsagenda en dat HMC overkoepelend aan de slag gaat om duurzamere alternatieven beter te faciliteren.”