Koolhydraten en diabetes

Over koolhydraten en diabetes

Koolhydraten in het eten hebben direct effect op uw bloedsuiker. Het is daarom nuttig om meer te weten over koolhydraten als u diabetes (suikerziekte) heeft. Hieronder vindt u informatie over koolhydraten in uw lichaam en voeding. Ook leest u hoe u kunt afwisselen met koolhydraten en hoe u koolhydraten kunt tellen.

Wat zijn koolhydraten

Koolhydraten is een verzamelnaam voor suikers en zetmeel. Koolhydraten hebben direct effect op uw bloedsuiker. Daardoor hebben koolhydraten ook invloed op uw gezondheid als u diabetes heeft. Het is daarom belangrijk dat u weet in welk eten en drinken (veel) koolhydraten zitten.

Zijn koolhydraten belangrijk voor u?

Eet of drinkt u voedingsmiddelen met koolhydraten? Dan zet uw lichaam deze koolhydraten om in glucose. Glucose is een vorm van suiker. Deze glucose komt via uw darmen in uw bloed. Daardoor wordt uw bloedsuiker (tijdelijk) hoger.

Het hangt af van de soort koolhydraten die u eet en drinkt hoe hoog uw bloedsuiker wordt. Als u meer koolhydraten binnenkrijgt via uw eten of drinken, wordt uw bloedsuiker ook hoger dan als u minder koolhydraten binnenkrijgt.

Insuline zorgt ervoor dat de glucose wordt opgenomen in uw spieren en organen. De glucose geeft de spieren en organen energie.

Welke koolhydraten zitten in uw eten en drinken?

Er zitten verschillende soorten koolhydraten in uw eten en drinken:

• zetmeel: zit bijvoorbeeld in brood, aardappelen, rijst, deegwaren (macaroni, spaghetti, bladerdeeg) en peulvruchten (bonen, linzen, kapucijners)
• vruchtensuiker: zit bijvoorbeeld in (gedroogd) fruit en vruchtensappen
• melksuiker: zit bijvoorbeeld in melk, karnemelk, yoghurt, kwark
• suiker en toegevoegde suiker: zit bijvoorbeeld in suikerklontjes, snoep, gebak, jam en limonade

U eet en drinkt waarschijnlijk bij elke maaltijd koolhydraten.

Hoeveel koolhydraten zijn goed voor u als u diabetes heeft?

Hoeveel koolhydraten zijn goed voor u per maaltijd? Dit hangt er bijvoorbeeld vanaf:

• hoeveel u sport en beweegt
• welke medicijnen u gebruikt
• of uw diabetes goed is ingesteld

Bespreek samen met uw diëtist wat het beste bij u past en hoe u de koolhydraten het beste kunt eten en drinken.

Het is in ieder geval belangrijk om te weten hoeveel koolhydraten u eet per maaltijd. U kunt uw insuline dan aanpassen aan de hoeveelheid koolhydraten die u eet. Daarom is het belangrijk dat u koolhydraten telt. Ook is het belangrijk dat u kunt rekenen met koolhydraten. Hieronder leggen we uit hoe u dit kunt doen.

Hoe telt u koolhydraten?

Wilt u weten hoeveel koolhydraten u binnenkrijgt per maaltijd? Dan zijn 2 dingen belangrijk:

• het lezen van etiketten. Zo kunt u zien hoeveel koolhydraten zitten in de voedingsmiddelen die u eet en drinkt.
• meten of wegen hoeveel koolhydraten u echt eet

Etiketten lezen

Op de etiketten van verpakte voedingsmiddelen staat een voedingswaardetabel. Hier staat informatie over hoeveel vet, eiwit en koolhydraten in dat eten of drinken zit.

Er staat op het etiket vaak hoeveel koolhydraten er zitten in 100 gram of 100 milliliter van het voedingsmiddel. In andere gevallen staat op het etiket hoeveel koolhydraten er zitten in een portie van het voedingsmiddel. Of per stuk van het voedingsmiddel.

Soms moet u meten of wegen hoeveel u echt eet van een voedingsmiddel. Dat doet u bijvoorbeeld bij rijst, aardappelen of pasta.

Meten en wegen

Gebruikt u thuis een glas van 125 of 225 milliliter? Ligt er 150 of 250 gram rijst op uw bord? Om te weten hoeveel koolhydraten er in uw maaltijden zitten, is het meten en wegen van uw voeding vaak belangrijk.

In de lijst hieronder staat achter elk voedingsmiddel een standaardmaat. Zo weegt een snee brood gemiddeld 35 gram. Controleer zelf thuis of deze standaardmaten kloppen in uw situatie. Dit doet u door uw keukenweegschaal en maatbeker erbij te pakken. Weeg daarna wat bijvoorbeeld een snee brood bij u weegt en meet hoeveel melk er bij u zit in een glas melk.

Komt u er niet uit? Vraag dan gerust uw diëtist om hulp.

Wat zijn handige hulpmiddelen bij koolhydraten tellen?

Er zijn verschillende hulpmiddelen die u kunt gebruiken bij het tellen van koolhydraten.

• De eettabel van het Voedingscentrum. Deze geeft voor een groot aantal soorten eten en drinken aan wat er in een portie zit: de hoeveelheid koolhydraten, maar bijvoorbeeld ook eiwitten, vetten, voedingsvezels en zout.
• Gratis toepassingen/apps zoals: MijnEetmeter, Koolhydraatkenner, Carb Manager (Engelstalig), Carbs & Cals (Engelstalig, down te loaden via de Google Play of Apple App Store).
• Onze digitale voedingsmiddelenlijst. Let op, deze lijst geeft alleen informatie over hoeveel koolhydraten zitten in eten en drinken. Daarnaast is het belangrijk dat u zoveel mogelijk gezonde voedingsmiddelen neemt. Kies daarom niet te vaak voor eten en drinken met veel verzadigd vet, weinig vitaminen en mineralen en/of weinig vezel. Vindt u het moeilijk om gezonde voedingsmiddelen te kiezen? Vraag dan hulp aan uw diëtist.

Let er bij de bovenstaande hulpmiddelen goed op of de hoeveelheid koolhydraten staat aangegeven per portie, per 100 gram of per 100 milliliter. Staat er hoeveel koolhydraten er zitten in een portie? Kijk dan of die portie hetzelfde is als de portie die u gebruikt. U kunt eventueel uw portie afwegen om dit te controleren.

Komt u er niet uit? Vraag dan uw diëtist om mee te kijken. Zij kan u ook helpen bij het tellen van de koolhydraten en het opzoeken van producten.

Hoe kunt u afwisselen met koolhydraten?

U heeft het waarschijnlijk met u diëtist wel eens gehad over wat u eet en drinkt. Misschien heeft de diëtist u een voorbeeld gegeven van een dagmenu (dieetlijst). U weet dan ongeveer hoeveel voeding met koolhydraten u per maaltijd eet.

Het is niet nodig om elke dag dezelfde maaltijden te eten. U kunt afwisselen in maaltijden en toch evenveel koolhydraten binnen krijgen. Voor meer afwisseling kunt u de apps hierboven of de Eettabel van het Voedingscentrum gebruiken.

Rekenvoorbeelden voor afwisselen met koolhydraten

Hier vindt u 2 voorbeelden hoe u kunt afwisselen wat u eet en drinkt. Bij allebei de voorbeelden blijft de hoeveelheid koolhydraten die u eet of drinkt hetzelfde.

Vergelijk maaltijd A met maaltijd B. U eet en drinkt bij deze maaltijden heel andere dingen. Toch krijgt u steeds ongeveer evenveel koolhydraten binnen. Hetzelfde geldt voor maaltijd X en maaltijd Y.

Wat is de koolhydraat-insulineratio?

Uw bloedsuiker hangt voor een belangrijk deel af van hoeveel koolhydraten u eet. Het is belangrijk om de bloedsuiker zo goed mogelijk binnen de streefwaarde te houden. Zo voorkomt u problemen met uw gezondheid. Eet u niet iedere dag evenveel  koolhydraten per maaltijd? Dan moet u de kortwerkende insuline die u toedient voor de maaltijd aanpassen aan de hoeveelheid koolhydraten die u eet.

Het aanpassen van de insuline aan de hoeveelheid koolhydraten noemen we de koolhydraat-insulineratio. De koolhydraat-insulineratio is bij iedereen anders. De ratio kan ook per maaltijd en soms per dag of activiteit anders zijn.

Hoe berekenen we de koolhydraat-insulineratio?

Spuit u meerdere malen per dag kortwerkende insuline voor de maaltijd? Of heeft u een insulinepomp? Dan kan de diëtist een koolhydraat-insulineratio berekenen voor u.

Hiervoor moet u 5 dagen heel precies een eetdagboek bijhouden. De diëtist berekent de ratio op basis van dit eetdagboek. U weet daarna hoeveel insuline u moet spuiten voor het aantal koolhydraten dat u eet. Hoe meer koolhydraten u eet, hoe meer insuline u voor een maaltijd nodig heeft.

Vragen over koolhydraten en diabetes?

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Dan kunt u ons op de volgende manieren bereiken:

• U kunt van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 16.30 uur bellen met een diëtist van het ziekenhuis. U bereikt ons op telefoonnummer 088 979 28 30.
• U kunt ook een e-mail sturen naar dietetiek@haaglandenmc.nl. Vermeld in de e-mail uw HMC-patiëntennummer.
• U kunt uw diëtist verder vragen stellen via een e-consult op patiëntenportaal mijnHMC.