Dieet voor extra energie en eiwit

Over dieet voor extra energie en eiwit

Uw lichaam heeft extra energie en eiwitten nodig als u ziek bent of herstelt van uw ziekte. Dit noemen we ook wel een energie- en eiwitverrijkt dieet. Hier leest u hoe u extra energie en eiwit kunt binnenkrijgen via uw eten en drinken.

Energie

De belangrijkste voedingsstoffen in eten en drinken zijn eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen en mineralen. Deze stoffen geven energie aan uw lichaam. Krijgt u minder energie binnen dan u nodig heeft? Dan valt u af. Uw lichaam breekt bij het afvallen ook lichaamseiwitten af. Daarom is het belangrijk om dit ongewenst verliezen van gewicht zoveel mogelijk te voorkomen.

Valt u ondanks de adviezen op deze pagina toch af? Neem dan contact op met uw diëtist. Onder in deze informatie staat hoe u een diëtist kunt vinden.

Eiwitten

Eiwitten zijn onderdeel van de dagelijkse voeding. Het zijn belangrijke bouwstoffen voor uw lichaam. Het lichaam gebruikt eiwitten onder andere voor de opbouw van uw spieren. Maar uw lichaam kan eiwitten alleen gebruiken als bouwstoffen als u ook genoeg energie binnenkrijgt via uw eten en drinken. Ook bij het herstel van ziekte en van wonden heeft uw lichaam eiwitten nodig.

In uw situatie is het daarom belangrijk om extra eiwit te eten en drinken. Er zitten veel eiwitten in dierlijke voedingsmiddelen als vlees, wild, gevogelte, vis, eieren, kaas, melk en melkproducten. Maar ook in plantaardige voedingsmiddelen als sojaproducten, noten, pinda’s en peulvruchten zitten veel eiwitten.

Vocht

Het is niet alleen belangrijk dat u genoeg energie en eiwitten binnenkrijgt. Ook vocht is belangrijk voor uw lichaam. Het zorgt onder andere voor een goede doorbloeding. Daardoor komen via uw bloed voedingsstoffen op de plekken in uw lichaam waar deze nodig zijn. Bij een slechte doorbloeding worden uw huid en weefsels kwetsbaarder. Ze raken sneller beschadigd en genezen minder snel. Genoeg drinken is dus erg belangrijk.

Per dag heeft u 1,5 tot 2 liter vocht nodig. Dit zijn ongeveer 10 tot 15 kopjes. Adviseert uw arts iets anders? Houdt u dan aan dit advies.

Vitaminen en mineralen

Het is ook belangrijk dat u genoeg vitaminen en mineralen binnenkrijgt. Die helpen uw lichaam om te herstellen. Met een goed samengestelde voeding krijgt u alle belangrijke voedingsstoffen binnen. Dus ook vitamines en mineralen.

Krijgt u tijdens een langere periode minder voeding binnen? Dan kunt u overleggen  met uw arts of diëtist of extra vitaminen en mineralen voor u een goede aanvulling zouden zijn op uw voeding. Bijvoorbeeld in de vorm van een vitamine- en/of mineralenpreparaat.

Adviezen als u misselijk bent

U kunt door verschillende oorzaken misselijk zijn. Bijvoorbeeld door spanningen, medicijnen, therapie en een lege maag. Een aantal adviezen bij misselijkheid:

• Voorkom een lege maag door minstens 6 tot 8x per dag iets kleins te eten.
• Neem koud voedsel, bijvoorbeeld vleeswaren, in plaats van een stuk vlees bij de warme maaltijd.
• Als u ’s morgens al misselijk bent, kan u het beste voor het opstaan iets eten op bed.
• Vermijd sterke geuren als u daar niet tegen kunt.
• Staat de warme maaltijd u tegen? Dan kunt u ook kiezen voor een broodmaaltijd.
• Drink 1,5 tot 2 liter per dag als u geen vochtbeperking heeft.

Algemene adviezen voor extra energie

Deze adviezen kunt u elke dag opvolgen:

• Eet 6-8 maaltijden op een dag (3 hoofdmaaltijden en 3-5 tussendoortjes).
• Neem extra (dubbel) hartig beleg zoals kaas, vleeswaren, (gebakken) ei, vis en pindakaas. Ook kunt u blokjes kaas of plakjes vleeswaren en worst als tussendoortje gebruiken.
• Neem extra volle melkproducten zoals yoghurt, vla, melk, karnemelk, pap, kwark, milkshake, chocomel en yoghurtdrank.
• Eet pinda’s en noten.
• Eet vlees, gevogelte, wild, vis, ei of vleesvervanging zoals tahoe en tofu.
• Eet gevarieerd. Wissel warme, koude, zoete en hartige maaltijden af.
• Kies minder voedingsmiddelen die weinig energie geven, maar waarvan u wel snel een vol gevoel krijgt. Groente, rauwkost, fruit en volkoren producten kunnen bijvoorbeeld snel een vol gevoel geven.
• Als warm eten echt niet gaat, neem dan een broodmaaltijd.
• U kunt een half kopje sterke bouillon nemen voor de (warme) maaltijd. U krijgt dan meer zin om te eten. Neem niet te veel bouillon. Bouillon geeft namelijk geen energie en u kunt er toch een vol gevoel van krijgen.
• Drink voor de maaltijd niet meer dan 1 glas. Veel drinken vlak voor of tijdens de maaltijd kan ervoor zorgen dat u minder zin heeft om te eten.
• Zorg ervoor dat de maaltijden er aantrekkelijk uitzien en goed ruiken. U wilt er dan meer van eten.
• Neem gerust kant-en-klare maaltijden. U kunt deze maaltijden eventueel bestellen via een maaltijdservice.

Tips voor het klaarmaken van het eten

Zoals we hierboven al schreven: let erop dat de maaltijden er aantrekkelijk uitzien. U wilt er dan meer van eten. Hierbij kunt u letten op:

Kleur

• bijvoorbeeld worteltjes met aardappelpuree en vlees, of;
• aardappelen met doperwten/sperziebonen, vis en een gekleurd sausje.

Garnering (‘aankleding’ van het eten)

• Gebruik bijvoorbeeld paprikapoeder, kerriepoeder, plakjes tomaat, komkommer, augurk of geraspte kaas om het eten aantrekkelijker te maken.

Klaarmaken

• Bakken in een koekenpan of in de oven, gratineren, grilleren, pocheren, smoren en stoven: het kan het eten allemaal aantrekkelijker maken. In elk goed kookboek of online kunt u lezen hoe deze kooktechnieken werken.

Meer adviezen voor extra energie en eiwit

Hieronder staan enkele mogelijkheden om extra energie en eiwit binnen te krijgen.

Brood en ontbijtproducten

Zorg voor afwisseling in broodsoorten en ontbijtproducten zoals:

• mueslibrood en notenbrood
• krentenbrood en rozijnenbrood met of zonder spijs
• chocoladebroodje
• luxe broodjes
• tosti dubbel belegd
• kaas of ham/kaas croissant
• krentenbol, eventueel met kaas
• creamcracker
• muesli, cruesli en cornflakes met volle zuivel

Bruin, wit, volkoren brood
In bruin, wit of volkoren brood zitten evenveel calorieën. U kunt daarom nemen waar u zin in heeft. Heeft u snel een vol gevoel? Dan kunt u beter geen volkoren brood nemen. Witbrood of bijvoorbeeld tarwebrood is dan beter.

Boter voor op brood

Doe extra (dieet)margarine of boter op uw brood. Neem geen halvarine. Daar zit minder vet en energie in.

In roomboter en margarine zit evenveel vet als in dieetmargarine. Maar in dieetmargarine zit meer onverzadigd vet en minder verzadigd vet dan in margarine en boter. Onverzadigd vet is op de lange termijn gezonder dan verzadigd vet. Door verzadigd vet kunt u namelijk eerder een te hoog cholesterol krijgen. Ook het risico op hart- en vaatziekten is groter bij verzadigd vet.

Hartig broodbeleg

Kies broodbeleg dat veel energie levert. Bijvoorbeeld volvette kaas en smeerkaas (minimaal 48+), vettere vleeswaren, pindakaas, vette vissoorten, notenpasta en gebakken ei.

Kaas
Vette kaassoorten zijn bijvoorbeeld: Goudse volvette kaas (48+), volvette smeerkaas, brie en roomkaas. De ‘+’ zegt iets over hoeveel vet er zit in de kaas. Hoe hoger het getal voor de plus, hoe meer vet er zit in de kaas.

Vleeswaren
Vettere vleeswaren zijn: alle worstsoorten, zoals boterhamworst, cervelaatworst, (smeer)leverworst, bloedworst en palingworst.

Verder zijn ontbijtspek, bacon, gebraden gehakt, salami en cornedbeef ook vettere vleessoorten.

Zoet broodbeleg

Doe op uw brood extra veel jam, banaan, chocoladehagel/-vlokken/-pasta/, kokosbrood, (basterd)suiker. Heeft u diabetes? Overleg dan eerst met uw diëtist of het nemen van zoet broodbeleg voor u verstandig is.

Combinaties van broodbeleg

U kunt ook verschillende combinaties van beleg gebruiken. Daardoor krijgt u extra eiwit en energie binnen.

Voorbeelden zijn: kaas met jam of appelstroop, kaas met vleeswaren, kaas met sandwichspread, kaas met pindakaas, pindakaas met banaan, pindakaas met suiker of chocoladehagel/-vlokken, vis met sausjes en vis met (room)kaas.

Drinken

Kies drinken met veel energie. Bijvoorbeeld thee en koffie met (extra) suiker en eventueel (volle) melk of room. Ook in frisdrank, vruchtensap en limonade zit veel energie.

Melk en melkproducten
Kies volle melkproducten zoals volle melk, pap van volle melk, volle yoghurt, volle vla, volle kwark en volle chocolademelk.

Soep

Neem het liefst een crème soep of soep met room. Neem alleen soep als u veel zin heeft om te eten. U kunt ervoor zorgen dat de soep meer energie oplevert door in de soep te doen:

• een scheut slagroom, een eetlepel zure room, crème fraîche, of een extra klontje boter/(dieet)margarine
• worst, vis, gehakt of spek

Vlees

Kies voor vettere vleessoorten zoals slavink, speklappen, rookworst, half-om-half gehakt of saucijs. U kunt ook gepaneerd vlees nemen.

Gebruik genoeg boter of olie bij het klaarmaken van het vlees. In vloeibaar vet en olie zit meer onverzadigd vet dan in gewone harde boter en margarine. U kunt tijdens het koken sausjes, kruidenboter, crème fraîche en zure room toevoegen.

Wilt u liever geen warm vlees eten? Probeer dan eens koude vleeswaren bij de warme maaltijd. Bijvoorbeeld gebraden gehakt, worst, rosbief, rollade, casselerrib, ham of gerookte kip. U kunt in plaats van de warme maaltijd ook een koude salade met vlees of vleeswaren nemen.

Vis, schaaldieren en schelpdieren

Kies voor vettere vissoorten zoals haring, sardines, makreel en gerookte zalm. Verder kunt u kiezen voor gebakken en/of gepaneerde vissoorten. Maar u kunt ook gerookte vissoorten eten. U kunt tijdens het koken een extra klontje boter, room, crème fraîche of een sausje toevoegen.

Vleesvervangers

Gebruik extra boter of olie bij het klaarmaken van de vleesvervanger. In vloeibaar vet en olie zit meer onverzadigd vet dan in gewone boter en margarine. U kunt ook een gepaneerde vleesvervanger nemen. U kunt tijdens het koken sausjes, kruidenboter, crème fraîche en zure room toevoegen.

U kunt in plaats van de warme maaltijd ook een koude salade nemen van bijvoorbeeld vleesvervanger, groente en aardappelen of pasta.

Als u geen vlees of vis wilt eten, zorg er dan voor dat u kiest voor een vervanger met veel eiwitten. Bijvoorbeeld tofu, tempé, noten, ei of peulvruchten.

Jus en saus

Neem extra jus. Neem geen jus waarvan het vet is afgeschept (ontvette jus). Neem verder vettere saussoorten, zoals mayonaise, roomsaus, cocktailsaus, kaassaus en pindasaus.

Groente

U kunt alle soorten groente nemen. Neem gebakken groente of gekookte groente met een extra klontje boter of een sausje. Heeft u snel een vol gevoel? Dan kunt u beter gekookte groente eten dan rauwkost. Kook de groente goed gaar.

Aardappelen, pasta, rijst

U kunt naar wens aardappelen, pasta of rijst nemen. Heeft u snel een vol gevoel? Neem dan geen volkoren pasta en zilvervliesrijst.

Wilt u meer calorieën binnenkrijgen? Eet dan gebakken rijst of aardappelen. Ook in friet zit veel energie.

Bij gekookte aardappelen, stamppot en pasta kunt u extra jus of saus nemen. De jus of saus kunt u maken met (zure) room, crème fraîche en/of boter/dieetmargarine. U kunt ook geraspte kaas doen op de pasta en aardappelen. Bijvoorbeeld zoals gebeurt bij aardappel gratin of pasta bolognese.

Nagerecht (toetje)

Neem volle yoghurt, kwark, vla, pudding of roomijs. Voor meer energie kunt u toevoegen: vruchten(saus), (ongeklopte) slagroom, chocoladehagel/-vlokken/-saus, honing, jam, siroop of nootjes. Heeft u diabetes? Overleg dan eerst met uw diëtist of deze adviezen voor u van toepassing zijn.

Fruit

U kunt alle soorten fruit kiezen. In plaats van vers fruit, kunt u ook vruchtjes op siroop nemen. Zit u snel vol van fruit? Neem dan een glas vruchtensap. Houd er wel rekening mee dat er in fruit bijna geen eiwitten zitten.

Hartige tussendoortjes

U kunt alle soorten hartige tussendoortjes met extra eiwitten nemen. Bijvoorbeeld noten, pinda’s, notenreep, geroosterde kikkererwten, gekookt ei of omelet, edamame (sojaboontjes), plakjes worst, blokjes kaas eventueel gecombineerd met een augurkje, toastjes met kaas of vis, babybel, cracker met dubbel kaas of vleeswaren, enzovoorts.

Zuivel als tussendoortje

U kunt kiezen voor een zuivelproduct als tussendoortje. Kies dan wel voor de volle varianten. Bijvoorbeeld volle yoghurt, volle kwark, enzovoorts.

In de supermarkt kunt u ook veel zuivelproducten kopen met extra eiwit. Denk aan een drinkyoghurt, kwark of skyr met extra eiwitten. Op deze producten staat vaak ‘high proteïne’ of ‘proteïne’.

U kunt ook kiezen voor een vegetarische variant zoals sojakwark of proteïne havermelk. Let er wel op dat in haver-, amandel- en kokosmelk van nature weinig eiwitten zitten.

Koek, gebak en zoete tussendoortjes

In koek en gebak zitten minder bouwstoffen dan in een boterham met hartig beleg en weinig tot geen eiwitten. In koek en gebak zit wel meer energie (calorieën).

U kunt alle soorten koek en gebak nemen. Ook pannenkoeken, puddingbroodjes, koffiebroodjes, donuts, chocolade en bonbons kunt u nemen als tussendoortje.

Van het ziekenhuis naar huis

Ligt u in het ziekenhuis? Dan zorgen wij voor de voeding die u nodig heeft. Blijf ook als u weer naar huis gaat letten op uw voeding. Zorg ervoor dat u genoeg energie en eiwitten binnenkrijgt. Zeker als u nog ziek bent of als u herstelt van uw operatie. De informatie hierboven helpt u hierbij.

Houd het tijdschema van het ziekenhuis aan voor de maaltijden en tussendoortjes. Probeer de adviezen die we u in het ziekenhuis hebben gegeven ook thuis te volgen. Verder is het belangrijk om thuis extra te blijven bewegen. Houdt ten slotte uw gewicht in de gaten. Weeg uzelf in ieder geval 1x per 2 weken. Verliest u gewicht? Neem dan contact op met uw diëtist.

Vragen over dieet voor extra energie en eiwit?

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Dan kunt u ons op de volgende manieren bereiken:

• U kunt van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 16.30 uur bellen met een diëtist van het ziekenhuis. U bereikt ons op telefoonnummer 088 979 28 30.
• U kunt ook een e-mail sturen naar dietetiek@haaglandenmc.nl. Vermeld in de e-mail uw HMC-patiëntennummer.
• U kunt uw diëtist verder vragen stellen via een e-consult op patiëntenportaal mijnHMC.